شنیده ها

شنیده ها: در ایران با ابربحران آب مواجهیم. ابربحرانی که امنیت غذایی، سلامت، زیرساخت‌ها و معیشت مردم را به شدت تهدید کرده و همین امروز آسیب‌های بسیاری به آنها وارد کرده است. به گمانم جامعه و نخبگان کشور، به وخامت مساله آب تا حد زیادی آگاهند. بخشی از عامه مردم هم به دلیل برخورد مستقیم با مساله، درک درستی از این وضعیت دارند. اما قشر خواب و بی تفاوت، متاسفانه سیاستگذاران و تصمیم سازان کلان کشور هستند که حتی در سطح مسئولین بلندپایه، به نظر نمی‌رسد درکی از وخامت اوضاع داشته باشند و به دنبال حل مسائل ریز و درشت بی اهمیت دیگری هستند.

در روز‌های ابتدایی سال ۱۴۰۴، استان یزد به دلیل آسیب به خطوط انتقال، با قطعی آب چندین روزه مواجه بود. گزارش‌های متعدد ماه‌های اخیر نشان می‌دهد که میزان ذخیره آب درایران به حد بحرانی رسیده است و به نظر می‌رسد، تمام کشور با کم آبی و جیره بندی رو‌به‌رو باشد. 

شنیده ها: در ۱۸ اسفند محمد جوان بخت «معاون امور آب در وزارت نیرو» اعلام کرد که وضعیت آب تهران در شرایط بحرانی قرار گرفته و سد لتیان فقط ۱۰ درصد آب دارد.

کمبود آب در تهران فقط مختص به سد لتیان نیست. در روز‌های گذشته خبر‌هایی مبنی بر کاهش حجم ذخیره سد کرج و امکان جیره بندی در تهران منتشر شد که نشان دهنده وضعیت آب در این استان است. در عین حال کمبود آب در سایر استان‌ها نیز وجود دارد. با توجه به اهمیت موضوع در کشور، پرسش‌های درخصوص چرایی این وضعیت و راه حل‌های آن در جامعه مطرح است.«دکتر سعید جمالی مدیر دفتر پژوهش و مدیریت دانش شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران و استادیار دانشگاه آزاد اسلامی» در گفت‌و‌گو با فرارو به این پرسش‌ها پاسخ داده است.

شنیده ها: تداوم سدسازی‌های افغانستان و احتمال تخلیه شرق ایران، امنیت ملی ایران را نشانه رفته است. اقدامات افغانستان در بستن آب بر روی ایران، 50 سالی است که با برنامه‌ریزی و منابع مالی کشورهای ثالث پیگیری می‌شود اما ایران استراتژی خاصی در این رابطه ندارد. بر اساس اطلاعات موجود افغانستان قصد دارد بر روی رودخانه‌های دو حوضه آبریز هیرمند و هریرود 46 سد بسازد که بخشی از آن ساخته شده است. نشناختن مسئله در مناقشه با افغانستان سبب شده است که ایران نتواند به توافق برد-بردی در مذاکرات دست یابد.

افغانستان به لطف موقعیت جغرافیایی‌اش در حال برنامه‌ریزی برای اعمال سلطه بر کشورهای دیگر است. انگار افغانستان روی کوهی قرار گرفته که به راحتی بر همسایگانی که داخل دره‌اند، تسلط دارد و می‌تواند هر گاه که بخواهد موج حملات را به سوی آنها گسیل کند. افغانستان 50 سالی است که برای کنترل منابع آبش برنامه دارد و از کمک کشورهای مختلف برای اجرای برنامه‌هایش استفاده می‌کند. این کشور دو حوضه آبریز مشترک هریرود و هیرمند را با ایران دارد و برای این حوضه هم برنامه‌های خاص دارد. در چنین شرایطی فدا حسین مالکی سدسازی‌های افغانستان و خلف وعده‌هایش در زمینه تأمین حقابه ایران را به حکومت طالبان نسبت می‌دهد.

تینا رضاسلطانی: آب زیرزمینی، آب موجود در زیر سطح زمین، منافذ خاک و شکستگی‌های سازه سنگی است. هنگامی که یک واحد سنگی یا یک رسوب غیر محکم (کانسار) آورد قابل توجهی از آب ایجاد کند، آبخوان نامیده می‌شود. عمقی که در آن، منافذ خاک یا شکستگی‌ها و حفره‌های موجود در سنگ‌ها کاملاً از آب اشباع‌شده باشند، سطح ایستابی خوانده می‌شود.

ایران با چالش های آبی قابل توجهی مواجه است که اکنون امنیت آب را به یک اولویت ملی تبدیل کرده است. با تخمین آب های زیرزمینی در ایران بین سال های 1381 تا 1396 یک روند منفی 4400- میلیون متر مکعب نشان از برداشت اضافی از سفره های زیرزمینی برای مصارف بیشتر کشاورزی در مناطق مختلف ایران است. میزان بارندگی سالانه در ایران در سالهای آبی -1399-1400 و 1400-1401 حدود 200 میلیمتر بوده است که کمتر از یک سوم میانگین بارندگی سالانه جهانی است.

تینا رضاسلطانی: رودخانه زاینده رود یکی از مهم‌ترین رودخانه‌های ایران است که از استان‌ها و شهرهای مختلفی می‌گذرد و شهر اصفهان را به دو نیمه شمالی و جنوبی تقسیم می‌کند. پل‌های متعددی از دیرباز تا به امروز روی این رودخانه ساخته شده‌اند؛ پل‌هایی که از مهم‌ترین جاهای دیدنی اصفهان به شمار می‌آیند و نشاط و طراوتی مثال‌زدنی را برای این شهر به ارمغان آورده‌اند. زاینده رود برخلاف همه رودخانه‌ها، به‌جای آن که به دریا بپیوندد و به زیست خود ادامه دهد، در یک ناحیه کویری داخلی کشور فرو می‌رود و به سکون می‌رسد.

زاینده رود بزرگترین و پرآب‌ترین رودخانه فلات مرکزی ایران است که از کوه‌های زاگرس مرکزی سرچشمه می‌گیرد و در کویر مرکزی ایران به‌سمت شرق پیش می‌رود تا در نهایت به تالاب گاوخونی برسد. این رودخانه با ۳۶۰ کیلومتر طول از استان‌های چهارمحال و بختیاری، لرستان، اصفهان، یزد و شهرستان‌های کوهرنگ، فارسان، بن، سامان، چادگان، لنجان، اصفهان، فلاورجان، خمینی شهر و مبارکه عبور می‌کند.

تینا رضاسلطانی:  بارندگی یا بارش، فرایندی است که طی آن بخار آب تحت شرایط جوی متراکم شده و به صورت مایع یا جامد بر اثر نیروی گرانش زمین بر سطح زمین ببارد.

شکل‌های اصلی بارندگی شامل نم نم باران، باران، برف و باران، برف و تگرگ است.

شنیده ها: کاهش سفره‌های زیرزمینی آب یک کشور یک مبحث مهم استراتژیک در هر کشور است. کاهش منابع زیر زمینی آب یعنی ویرانی اقتصاد کشور در بخش کشاورزی و صنایع و نابودی امنیت غذایی و سلامت و توقف توسعه ، این خطرات نیاز به برنامه ریزی فوری و چاره اندیشی اضطراری دارد.

امروز، عباسقلی جهانی یک کارشناس حوزه آب گفته است تمامی سفره‌های آب زیرزمینی از مرزهای قابل تحمل عبور کرده بنابراین هر گونه بارگذاری اضافی برای سفره های آب زیرزمینی حتی در دشت های غیر ممنوعه بسیار خطرناک است.

شنیده ها: نتایج یک پژوهش علمی در وبسایت «ایی‌او‌اس» وابسته به اتحادیه ژئوفیزیک آمریکا، نشان می‌دهد که تالاب انزلی ممکن است تا سال ۱۴۳۸ خشک شود.

نتایج یک پژوهش علمی در وبسایت «ایی‌او‌اس» وابسته به اتحادیه ژئوفیزیک آمریکا، نشان می‌دهد که تالاب انزلی ممکن است تا سال ۱۴۳۸ خشک شود.

ندا احمدی: بحران آب در ایران به مشکلات ناشی از کمبود آب اشاره دارد. کمبود آب می‌تواند نتیجه دو مکانیسم متفاوت باشد: کمبود آب فیزیکی (مطلق) و کمبود آب اقتصادی. منظور از کمبود آب فیزیکی عدم وجود منابع کافی آب طبیعی برای تأمین تقاضای یک منطقه است، و کمبود آب اقتصادی نتیجه مدیریت ضعیف منابع آب کافی موجود است. نگرانی‌های اصلی ایران در مورد بحران آب شامل: تغییرپذیری اقلیمی زیاد، توزیع نامناسب آب و اولویت‌بندی توسعه اقتصادی است.

عوامل بروز بحران آب در کشور

خشک‌سالی‌های مکرر همراه با برداشت بیش از حد آب‌های سطحی و زیرزمینی از طریق شبکه بزرگی از زیرساخت‌های هیدرولیک و چاه‌های عمیق، وضعیت آب کشور را به سطح بحرانی رسانده‌ است.

تینا رضاسلطانی: فرونشست زمینLand Subsidence) ) اصطلاحی عمومی است که اشاره به حرکت عمودی و رو به سمت پایین سطح زمین دارد و می‌تواند توسط فرایندهای طبیعی، فعالیت‌های انسانی یا هردوی آنها رخ دهد. وجه تمایز فرونشست زمین با حرکت‌های توده‌ای در این است که در فرونشست زمین حرکت افقی کمی یا هیچ حرکت افقی در سطح زمین رخ نمی‌دهد.

عوامل متعددی باعث ایجاد این پدیده می‌شوند: از جمله انحلال، آب شدگی یخ‌ها و تراکم نهشته ها، حرکت آرام زمین و خروج گدازه و یا عملیات انسانی نظیر معدن کاری یا برداشت آب زیرزمینی و نفت، برداشت و استخراج مواد معدنی، ریزش سازه‌های زیرزمینی مانند تونل‌ها و یا ایجاد حفرات در اثر انحلال و برداشت بی رویه از منابع آب زیرزمینی، نفت و گاز.