شنیده ها

تینا رضاسلطانی: خشکسالی، دوره­ی کم‌آبی است که طی آن یک منطقه با کمبود در ذخیره و منابع آبی مواجه است. از این تعریف، بلافاصله می‌توان نتیجه گرفت که دوره ­ی کم‌آبی نسبت به یک منطقه به خصوص و ویژگی‌های مختلف آن سنجیده می‌شود و به سادگی نمی‌توان مفاهیم و مسائل مربوط یا برآمده از آن را در طول زمان و مکان تعمیم بخشید.

خشکسالی به دوره‌ای از شرایط خشک‌تر از حد معمول ناشی از کمبود بارندگی اشاره دارد. خشکسالی پدیده پیچیده‌ای است که می‌تواند برای هفته­ ها، ماه‌ها یا حتی سال‌ها ادامه داشته باشد و اغلب پیامد‌های گسترده‌ای برای جمعیت‌های انسانی و اقتصاد کشور‌های مختلف به همراه دارد.

وضعیت خشکسالی در ایران:

به گزارش ایسنا، بررسی میزان بارندگی‌ها درکشور طی یک بازه­ی زمانی ۱۰ ساله نشانگر این است که ایران بارندگی‌های مورد نیاز خود را دریافت نکرده و در شرایط خشکسالی بوده است. طی یک سال گذشته اکثر مناطق کشور سهم بارشی خود را دریافت نکرده‌اند و آثار کم‌بارشی‌ها و کمبودها در طبیعت باقی می‌ماند، بارش‌هایی که کشور دریافت می‌کرد، وارد طبیعت می‌شد، چرخه آب تجدیدپذیر را ایجاد می‌کرد و موجب تقویب آب‌های زیر زمینی می‌شد اما در سه سال اخیر بر اثر خشکسالی هیچ کدام از این جریانات رخ نداد.

بارش‌هایی که کشور طی یک سال گذشته دریافت کرده است در مقایسه با میانگین ۳۰ سال گذشته نشان‌ دهنده این است که برخی استان‌ها همچون بخش‌های مرکزی تا شمال فارس، بوشهر، استان یزد، مرکز تا غرب استان اصفهان، چهارمحال و بختیاری، خوزستان، ایلام، کرمانشاه، کردستان، جنوب آذربایجان غربی و لرستان تا حدود زیادی بارش‌های میانگین بلندمدت را دریافت کرده‌اند.

تنها در حوزه­ ی غرب و جنوب غرب کشور، بارش‌های مناسبی ثبت شده است و در سایر مناطق و استان‌ها میزان بارش‌ها به ‌شدت نامطلوب است. تنها مساحتی حدود یک ششم کشور شرایط مساعدی از نظر بارش دارند اما غالب نقاط کشور وضعیت مناسبی ندارند. طی بازه زمانی ۳ تا ۹ ماه گذشته نیزاستان سمنان، خراسان جنوبی، خراسان شمالی، خراسان رضوی، سواحل دریای خزر، قسمت اعظم آذربایجان غربی، آذربایجان شرقی، اردبیل و همین طور استان‌های قزوین، همدان، قم، مرکزی، بخش اعظم اصفهان، نقاط بسیاری از یزد، کرمان، هرمزگان، نیمه جنوبی فارس و سیستان و بلوچستان و ضعیت خشکسالی متوسط تا بسیار شدید و در بسیاری از مناطق، خشکسالی استثنایی را تجربه می­ کنند. در یک بازه زمانی ۱۰ ساله نسبت به نرمال بلندمدت بارش لازم دریافت نشده این درحالیست که دما نیز بالاتر از حد نرمال و یا کمتر از حد نرمال بود. طی سال ۹۸ تا ۹۹ بارندگی‌های کشور در حد نرمال و یا حتی فراتر از نرمال بود ولی این بارندگی‌ها مقطعی بودند چراکه در غالب این بازه زمانی ۱۰ ساله، کشور شرایط خشکسالی داشته است.

در میزان بارش‌ها، رطوبت و دما مهم‌ترین عوامل تاثیرگذار هستند، معمولأ هرگاه بارندگی‌ها در منطقه‌ای کم می‌شود، دما نیز افزایش می‌یابد و در نتیجه رطوبت خاک کاهش می‌یابد، درصورت طولانی شدن بازه­ی زمانی کم‌بارشی‌ها تأثیرات آن را در آب‌های زیرزمینی و حتی آب‌های سطحی می‌بینیم. در این شرایط بیابان‌زایی رخ می‌دهد و درختان کهنسال خشک می‌شوند. سفره‌های زیرزمینی به‌شدت افت می‌کنند و ریشه درختان دیگر به آب دسترسی پیدا نمی‌کند این درحالیست که ایران به‌طور کلی یک کشور گرم و خشک محسوب می‌شود و تنها مناطق محدودی از آن در شرایط معتدل و نرمال قرار دارد. از نظر کلی هوای کشور گرم‌تر شده است و این گرمایش در تمام دنیا همچنان ادامه دارد و حتی تمام جهان را نیز نگران کرده است

خشکسالی ایران در سال 1404

تغییر الگوی مصرف و سرمایه‌گذاری در پروژه‌های آب‌رسانی و تصفیه، از جمله راهکار‌های اساسی برای کاهش تبعات این بحران است. در همین راستا، دولت وعده داده است که طرح‌هایی برای بهینه‌سازی مصرف آب در بخش‌های کشاورزی و صنعتی اجرا کند.

 به گزارش تابناک، سال گذشته، پنجمین سال پیاپی بود که کشور به ‌طور متوسط با خشکسالی مواجه بود. البته خشکسالی یک پدیده ­ی منطقه‌ای است؛ به این معنا که ممکن است یک منطقه در یک سال بارش خوبی داشته باشد، اما در دو یا سه سال بعد بارشی کمتر از حد نرمال را تجربه کند. بنابراین، نمی‌توان گفت که خشکسالی در همه مناطق کشور به‌طور یکسان رخ می‌دهد. بااین‌حال، به‌طور کلی، اکنون پنجمین سالی است که بخش‌های مختلف کشور در شرایط خشکسالی قرار دارند.

در سال ۱۴۰۴، پیش‌بینی دقیق از هم‌اکنون امکان‌پذیر نیست که آیا خشکسالی ادامه خواهد داشت یا خیر. اما یک مسئله مسلم است: ما همچنان کمبود‌های قابل توجهی را از سال‌های گذشته به ارث برده‌ایم. هنگامی که بارندگی در یک سال کمتر از میزان نرمال باشد، اثرات این کمبود به ‌سادگی از محیط حذف نمی‌شود. وقتی که طبیعت سهم خود را از بارش دریافت نکند، این کمبود‌ها در اشکال مختلفی مانند کاهش سطح آب‌های زیرزمینی ظاهر می‌شوند. در برخی مناطق، مانند اصفهان و همدان، به دلیل برداشت‌های بیش از حد از منابع آبی، این کمبود‌ها حتی به بروز چاله‌ها و فرونشست زمین منجر شده است.