شنیده ها

اما بحثی که اکنون در ایران مطرح می‌شود این است که با توجه به پشت سر گذاشتن فشار حداکثری و آسیب‌هایی که به اقتصاد ایران وارد شد از یک طرف و شرایط کنونی نظم جهانی و احیای روابط با برخی همسایگان که به اعتقاد برخی کارشناسان منجر به بهبود شرایط برای ایران خواهد شد، آیا لزومی به بازگشت به برجام وجود دارد یا خیر. در عین حال، گروه دیگری از کارشناسان معتقدند حتی با وجود عادی سازی روابط با عربستان سعودی و برخی کشورهای منطقه، در صورت عدم بازگشت به برجام، احیای روابط با همسایگان نیز با مشکل مواجه خواهد شد. سرویس بین الملل ایسکانیوز در ادامه سلسله گفتگوهای اخیر خود با موضوع آینده برجام، مصاحبه‌ای با «دکتر جان هارپر» -استاد سیاست خارجی دانشگاه «جانز هاپکینز»- انجام داد.

متن گفتگو با «دکتر جان هارپر» بدین شرح است:

- فکر می‌کنید انگیزه غربی‌ها از مطرح کردن مجدد احتمال فعال شدن مکانیسم ماشه چیست؟

در کشورهای غربی نگرانی فزاینده‌ای در مورد غنی سازی اورانیوم توسط ایران تا سطحی که امکان تولید بمب اتمی را فراهم می‌کند، وجود دارد. همچنین در مورد کمک ایران به جنگ روسیه علیه اوکراین، از جمله فروش هواپیماهای بدون سرنشین به روسیه، نگرانی وجود دارد. در عین حال، ایالات متحده به جای بازگشت به برجام، پیشنهاد یک توافق کوتاه‌مدت یا «موقت» با ایران را مطرح کرده که به نظر می‌رسد در این مرحله غیرقابل بحث است. چنین توافقی به معنای لغو برخی تحریم‌ها در ازای توقف فعالیت‌های غنی سازی توسط ایران است. من از صحبت‌های اخیر در ایالات متحده یا جاهای دیگر در مورد فعال سازی مکانیسم اطلاعی ندارم.

- به نظر می‌رسد به دلیل احیای روابط ایران با کشورهای منطقه، تاثیرپذیری فضای سیاسی ایران از اخبار بد مرتبط با برجام کاهش یافته است. فکر می‌کنید ایران همچنان به برجام نیاز دارد؟

عادی سازی روابط ایران با عربستان سعودی و سایر همسایگان احتمالا بازگشت به برجام را برای ایران کمتر فوری و ضروری می‌کند، اما همچنان منافعی برای ایران از نظر رفع برخی تحریم‌های اقتصادی وجود خواهد داشت. عادی سازی روابط با عربستان می‌تواند احتمال حمله آمریکا یا اسرائیل به برنامه هسته‌ای ایران را کاهش دهد؛ زیرا احتمالا عربستان سعودی با چنین حمله‌ای مخالفت و از تبعات آن آسیب خواهد دید. در عین حال، تداوم برنامه هسته‌ای ایران می‌تواند تلاش این کشور برای احیای روابط خوب با همسایگانش را تضعیف کند. بنابراین، چه از طریق برجام و چه از طریق هر توافق دیگری نوعی خویشتن داری از سوی ایران ضروری است. سوال جالبی که من پاسخی برای آن ندارم این است که آیا سعودی‌ها همچنان با برجام مخالفت خواهند کرد؟

- در صورت فعال شدن مکانیسم ماشه آیا موضوع عادی سازی روابط ایران با برخی کشورهای منطقه تحت تاثیر قرار خواهد گرفت؟

من در مورد این مطمئن نیستم اما فکر نمی‌کنم لزوما تحت تأثیر قرار گیرد. زیرا عربستان سعودی عادت کرده که مستقل از ایالات متحده تصمیم بگیرد و حتی گاهی اوقات برخلاف خواسته‌های ایالات متحده عمل کند. در عین حال، تحریم‌های آمریکا احتمالا بر شرکت‌های خصوصی برخی از کشورهای منطقه تأثیر خواهد گذاشت.

- با توجه به تغییرات رخ داده در جهان و منطقه فکر می‌کنید حتی در صورت تحریم ایران آیا سایر کشورها از آن تبعیت خواهند کرد؟

کشورهای غربی ترجیح می‌دهند از تحریم‌های ایالات متحده پیروی کنند زیرا اگر این کار را نکنند، ایالات متحده در موقعیتی قرار می‌گیرد که بانک‌ها و سایر مشاغل آنها را مجازات کند. پنج سال پیش، بعد از خروج ترامپ از برجام شاهد این مسئله بودیم. اما همانطور که در تلاش برای پاسخ به سوال قبلی گفتم، مطمئن نیستم کشورهای منطقه از جمله عربستان سعودی از آمریکا تبعیت خواهد کرد یانه.