شنیده ها

شنیده ها: به‌رغم دشمنی تاریخی، هر دو طرف انگیزه‌هایی برای توافق دارند: دولت ترامپ خواهان بازگرداندن ثبات استراتژیک در خاورمیانه جنگ‌زده و اشباع از بحران است که می‌تواند در صورت تدام وضعیت فعلی‌اش جنگی تمام عیار را به روی خود ببیند، و کسب وجهه به عنوان "توافق‌ساز" است که به گفته او می‌خواهد به تنش‌ها و جنگ‌ها در جهان پایان دهد؛ ایران نیز به دنبال کاهش تحریم‌ها و توقف درگیری‌هاست، به‌ویژه پس از تضعیف گروه‌های مورد حمایتش که طی یک سال گذشته ضربات سختی را متحمل شده‌اند.

آیا دولت دونالد ترامپ، رئیس جمهوری ایالات متحده امریکا می‌تواند توافقی تازه و مؤثر با ایران منعقد کند؟ دونالد ترامپ در سال ۲۰۱۸ از توافق برجام با ایران که در زمان باراک أوباما، رئیس جمهوری پیشین امضا شده بود، خارج شد. او آن توافق را ناکافی می‌دانست و می‌گفت بیشتر به سود ایران است تا به سود منافع ایالات متحده. اما اکنون او تلاش دارد مذاکرات تازه‌ای را برای کنترل برنامه هسته‌ای ایران پیش ببرد و اتفاقا به توافق هم برسد. به نظر می‌رسد آنچه روی آن در حال مذاکره است مشابه همین برجامی است که در دوران باراک أوباما امضا شد.

شنیده ها: سفر سه‌روزه دونالد ترامپ به سه کشور عربی خلیج فارس یعنی عربستان سعودی، قطر و امارات متحده عربی نه نقطه عطفی در دیپلماسی آمریکا بود و نه حامل تحولی بنیادین در مناسبات منطقه‌ای. این سفر، بیش از آن‌که آغازگر فصل جدیدی باشد، تثبیت‌کننده روابط موجود واشنگتن با شرکای قدیمی‌اش در خاورمیانه بود. 

با این حال، تل‌آویو نمی‌تواند نسبت به پیامدهای آن بی‌تفاوت بماند. نکته‌ای که نباید از نظر دور داشت این است که در چارچوب سیاست خارجی آمریکا و نگاه تازه واشنگتن به معادلات خاورمیانه، این سفر واقعیتی چشمگیر و شاید بی‌سابقه را برجسته کرد: ایالات متحده دست‌کم در سطح اهداف و رویکردهای سیاست‌گذاری، امروز به ریاض نزدیک‌تر است تا به تل‌آویو.

شنیده ها: سفر اخیر دونالد ترامپ به عربستان سعودی، قطر و امارات متحده عربی، دو هدف اصلی را دنبال می‌کرد.  هدف نخست، جهانی‌کردن شعار «اول آمریکا» بود؛ نه فقط به‌عنوان یک راهبرد برای مردم آمریکا، بلکه به‌عنوان یک الگو برای سایر کشورها. 

این نگاه بر پایه باوری استثناگرایانه است که می‌گوید: «هر چه به نفع آمریکا باشد، به نفع دنیاست»؛ فارغ از اینکه چه کسی رئیس‌جمهور باشد. البته دونالد ترامپ راهی میان‌بر را انتخاب کرد و سه کشور از ثروتمندترین کشورهای جهان را برای جذب سرمایه‌گذاری در اقتصاد آمریکا برگزید. 

شنیده ها: دونالد ترامپ اعلام کرده که هنوز درباره ادامه غنی‌سازی اورانیوم توسط ایران تصمیم نهایی نگرفته است، در حالی‌که مقام‌های ارشد دولتش بر ممنوعیت کامل آن تأکید دارند. همزمان، احتمال ازسرگیری مذاکرات با ایران در عمان وجود دارد. 

ایران خواستار به‌رسمیت‌شناختن حق غنی‌سازی صنعتی است، اما واشنگتن میان گزینه مصالحه یا فشار برای توقف کامل مردد مانده است؛ تردیدی که می‌تواند سرنوشت توافق هسته‌ای جدید را تعیین کند.

شنیده ها: پس از مذاکرات سازنده‌ای که هفته گذشته در عمان برگزار شد، دولت ترامپ اکنون فرصتی منحصر‌به‌فرد برای بازتنظیم روابط خود با تهران به دست آورده است. اما این فرصت تنها در صورتی ارزشمند خواهد بود که دیپلماسی با تغییرات ملموس در سیاست‌ها همراه شود؛ تغییراتی که قادر باشند به‌طور مؤثر فصل جدیدی در روابط دو کشور آغاز کنند.

تنها چند هفته پس از افزایش حضور نظامی ایالات متحده و یک ماه پس از آغاز حملات هوایی علیه اهدافی در یمن، مقامات آمریکایی و ایرانی تایید کرده‌اند که دور دوم مذاکرات احتمالاً در رُم، پایتخت ایتالیا برگزار خواهد شد. استیو ویتکاف، نماینده ترامپ در مذاکرات هسته‌ای، به‌تازگی این ابتکار دیپلماتیک را تلاشی برای کاهش تنش‌ها از طریق «گفت‌و‌گو» به جای شدت بخشیدن به فشار‌های نظامی توصیف کرده است.

شنیده ها: ایالات متحده بار دیگر لحن تهدیدآمیز خود علیه ایران و برنامه هسته‌ای این کشور را شدت بخشیده و همزمان، نشانه‌هایی از افزایش آمادگی نظامی در منطقه به چشم می‌خورد. 

گزارش‌های اطلاعاتی حاکی از آن است که واشنگتن بر شمار جنگنده‌ها و هواپیما‌های سوخت‌رسان خود در خاورمیانه افزوده است؛ اقدامی که در چارچوب سیاست «لبه پرتگاه» قابل تحلیل است؛ رویکردی که هدف آن واداشتن تهران به عقب‌نشینی از برنامه هسته‌ای‌اش از طریق افزایش فشار و تهدید نظامی است. با این حال، این استراتژی با یک ریسک جدی همراه است: به جای بازداشتن ایران از پیگیری اهداف بلندپروازانه هسته‌ای، ممکن است این پیام را به تهران منتقل کند که تنها راه مقابله با تهدید‌های فزاینده ایالات متحده، عبور از آستانه هسته‌ای و دستیابی به سلاح اتمی است. 

شنیده ها: سیاست تجاری تازه دونالد ترامپ، که بر پایه برداشت‌های نادرست تاریخی و اقتصادی بنا شده، نه‌تنها تهدیدی جدی برای ثبات اقتصاد جهانی‌ست، بلکه زیان‌های مستقیمی به مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان آمریکایی وارد خواهد کرد. این چرخش به‌سوی حمایت‌گرایی، بازگشت به الگو‌های شکست‌خورده قرن نوزدهم است. اما جهان می‌تواند با تقویت همکاری‌های چندجانبه و بازسازی نظم تجاری، مانع از پیروزی حماقت بر منطق شود.

اگر شما هم متوجه نشدید که ایالات متحده آمریکا دارد «غارت، چپاول، تجاوز و تاراج می‌شود؛ آن هم به‌دست کشور‌هایی از نزدیک و دور»؛ یا اینکه این کشور به‌طرزی بیرحمانه از «حق شکوفایی» خود محروم شده است، تبریک می‌گویم: درک شما از واقعیت، آشکارا به‌مراتب روشن‌تر از رئیس‌جمهور ایالات متحده است.

شنیده ها: در حالی‌که دونالد ترامپ بار‌ها ادعا کرده می‌تواند بحران‌های بین‌المللی را ظرف چند روز فیصله دهد، نشانه‌های روشنی وجود دارد که از سر باز زدن رهبران جهان نسبت به خواسته‌هایش، او را خشمگین کرده است. 

تنها در هفته گذشته، ترامپ با لحنی آمیخته به گلایه اعلام کرد که از عدم ارائه پیشنهاد صلح از سوی مسکو درباره جنگ اوکراین «عصبانی» است و تهدید کرد ممکن است بر فروش نفت روسیه «تعرفه‌های ثانویه» اعمال کند. او همچنین نسبت به ایران هشدار داد و اعلام کرد اگر توافقی حاصل نشود، «بمباران در کار خواهد بود.» 

شنیده ها: اندیشمندان و مفسران سیاسی نیز باید گاهی به پیش‌بینی‌های گذشته خود نگاهی بیندازند و اشتباهات خود را مرور کنند. تصور کنید چه اتفاقی می‌افتاد اگر تحلیلگران برجسته‌ای مثل «توماس فریدمن»، «جو اسکاربرو»، «ریچل مدوم»، «جانان گانش»، «فرید زکریا»، «گلن گرینوالد»، «یان برمر» و «آن اپلباوم» هر ساله گزارشی درباره تحلیل‌ها و برداشت‌های نادرست سال گذشته خود ارائه می‌دادند. 

در نهایت، هیچ‌کس از اشتباه مصون نیست. حتی اگر به گفته «فیلیپ تتلاک»، استاد علوم سیاسی در دانشگاه پنسیلوانیا اعتقاد داشته باشید. حتی کارشناسان برجسته نیز در پیش‌بینی آینده با مشکل روبه‌رو می‌شوند. تأمل صادقانه درباره اشتباهات، هم برای فرد و هم برای عموم آموزنده است و زمینه‌ای فراهم می‌کند تا همه از آن اشتباهات درس بگیرند.

شنیده ها: یک ماه پس از برقراری آتش‌بس شکننده، مردم غزه به واسطه مبادله گروگان‌های اسرائیلی و فلسطینیان زندانی، نفس راحتی کشیده‌اند. اما بحث پیرامون آینده غزه بیشتر انعکاسی از دستور کار کشور‌های دخیل در بحران جاری است تا واقعیت تلخ روزمره‌ای که مردم غزه با آن مواجه هستند.

با شروع آتش‌بس، غزه از تیتر اخبار خارج شد، تا اینکه ترامپ اعلام کرد که ایالات متحده قصد دارد غزه را اشغال کند، ساکنان آن را جابه‌جا کرده و آن را به "ریویرا خاورمیانه" تبدیل نماید. رئیس جمهوری آمریکا هفته گذشته اعلام کرد: "ما این سرزمین را خواهیم گرفت، ما آن را حفظ خواهیم کرد. "