شنیده ها

شنیده ها: نشانه‌ها و سیگنال‌های ردوبدل شده طی هفته‌های اخیر بین ایران و غرب حکایت از آن دارد که نبض توافق هسته‌ای 2015 به کندی می‌زند. آمریکا بنا به روایت مقاماتش تصمیمی برای بازگشت به برجام ندارد اما برخی رسانه‌ها از احتمال توافق موقت خبر داده‌اند.

آنچنان که چندی پیش آکسیوس فاش کرد که ایالات متحده با شرکای اروپایی و اسرائیلی خود درباره توافق موقت با ایران گفت‌وگو کرده است؛ توافقی که مشتمل بر رفع برخی از تحریم‌ها و آزادسازی دارایی‌ها در ازای توقف یا معلق کردن بخش‌هایی از برنامه هسته‌ای ایران می‌شود. توافقی که بعید به نظر می رسد ایران حاضر به پذیرش آن باشد. سوی دیگر دنیای دیپلماسی ایران تحت الشعاع بهبود رابطه ایران و عربستان و حرکت به سمت بازگشایی سفارتخانه های دو کشور است. اما این توافق بین دو کشور چقدر برای ایران سودآور است؟ آیا توافق موقت احتمال عملیاتی شدن دارد؟

فریدون مجلسی، کارشناس مسائل بین‌الملل، با اشاره به برخی تحلیل ها درباره طرح امریکا برای توافق موقت با ایران گفت: نمی توان طرح توافق موقت را جدی گرفت، مطرح شدن طرح موقت به این معناست که توافق برجام را منتفی می بینند. مانند این آتش بس های منطقه‌ای که هر هفته کشورهای عربی می دهند و در هفته بعد منتفی می شود. مسئله اصلی که بین ایران و آمریکا وجود دارد، شعار نابود سازی اسرائیل است. مسئله انرژی هسته ای هم ناشی از این شعار است که اهمیت پیدا کرده است. جمهوری اسلامی علاقه ای برای بازگشت به عرصه بین المللی از خودش نشان نداده و برای پروتکل های بانکی بین المللی برای جلوگیری تراکنش های تروریسم بین المللی و مواد مخدر توافق نکرده است. حال توافق موقت را امضا می کنند که چه اتفاقی بی افتد؟ توافق موقت بکنند که به عرصه بین الملل بدون بانک برگردنند؟  مجلسی با بیان اینکه فکر می کنم که توافق موقت فقط در حد بازدارندگی اتمی است، گفت: یعنی این توافق در قالب NPT باشد که یک آرامش خاطری پیدا کنند و با ادامه جنگ فرسایشی ایران را تضعیف کنند و هزینه بسازند تا از توسعه اقتصادی و صنعتی ایران جلوگیری شود. این کارشناس مسائل بین الملل با اشاره به بهبود روابط ایران با کشورهای همسایه خاطر نشان کرد: این روند بیشتر از جانب کشورهای منطقه حالت توافقی دارد. آنان همیشه نگرانند که اگر جنگ بزرگ بین ایران، آمریکا و اسرائیل شکل بگیرد، مورد هدف تهاجم موشکی و پهپادی ایران قرار می گیرند. به همین دلیل در شرایطی که کشورهای منطقه از بار سنگین جنگ یمن خسته شده اند، کوشیدند با حرکات صلح آمیز به یک توافق برسند. توافق خوب مستلزم ارتباط اقتصادی و سرمایه گذاری است که در حال حاضر در ایران امکان پذیر نیست.

ایران و اسرائیل همواره یکی از گزینه‌های روی میز تهران و تل آویو بوده است و طرفین بارها این تهدید را به طرق مختلف علیه یکدیگر اعلام کرده‌اند. هم اکنون میان ایران و اسرائیل جنگی برقرار است که بیش از آنکه شبیه جنگ‌های کلاسیک جهان باشد، از طریق خرابکاری در تاسیسات انجام می‌شود و نوعی تخاصم جاری جمهوری اسلامی ایران و اسرائیل است که شامل شامل تهدیدهای علیه یکدیگر نیز می‌شود که هدف نهایی آن برای ایران در انحلال اسرائیل خلاصه می‌شود. این درگیری به تدریج از موضع منفی ایران در قبال اسرائیل پس از انقلاب 1357 ایران، در جریان درگیری‌های لبنان جنوبی (2000–1985) و در سال 2005 به یک درگیری منطقه‌ای نیابتی تبدیل شد. در سال 2006، ایران در حمایت از حزب‌الله در طول جنگ اسرائیل و لبنان مشارکت داشت و به موازات آن حمایت از حماس و جهاد اسلامی فلسطین (PIJ) را آغاز کرد. از طرف دیگر، اسرائیل با استفاده از چندین شبه نظامی در داخل ایران، یک کمپین برای آسیب رساندن به برنامه هسته‌ای ایران آغاز کرد. با شروع جنگ داخلی سوریه، درگیری‌ها بالا گرفت و تا سال 2018 به درگیری ایران و اسرائیل تبدیل شد. هسته اصلی درگیری شامل حمایت ایران از گروه‌های مخالف اسرائیل، حمایت اسرائیل از گروه‌های ضد شورشی ضد ایرانی، برنامه هسته ای ایران و روابط اسرائیل با دیگر رقبای ایران مانند عربستان سعودی و ایالات متحده است.

 درگیری هر دو طرف در جنگ داخلی سوریه امکانات و موقعیت‌های دیگری جهت درگیری مستقیم بین دو کشور ایجاد کرد. یران از گروه‌های مبارز علیه اسرائیل همچون حزب‌الله، حماس و جنبش جهاد اسلامی فلسطین حمایت می‌کند و اسرائیل نیز با حمایت از سازمان‌هایی همچون سازمان مجاهدین خلق و مریم رجوی ترور و حمله علیه اهداف ایرانی را انجام داده‌است. اسرائیل همچنین جنگ سایبری علیه ایران را انجام داده و علناً از اقدام نظامی بین‌المللی علیه ایران دفاع می‌کند. اسرائیل ایران را به تلاش برای ایجاد یک مسیر حمل و نقل زمینی مستقیم از عراق و سوریه به لبنان متهم کرده‌است، که اسرائیل آن را یک تهدید مهم استراتژیک می‌داند. ایران نیز اسرائیل را «رژیم غیرقانونی» می‌داند و رهبران اسرائیل را به همکاری با آمریکا جهت نابودی مسلمانان متهم می‌کنند.

برخی تحلیلگران جنگ اسرائیل و لبنان، جنگ اسرائیل و غزه، پروژه‌های جنگ سایبری مانند ساخت بدافزارهای استاکس‌نت و شامون، بمب‌گذاری‌های منسوب به ایران علیه دیپلمات‌های اسرائیلی در کشورهای ثالث و جنگ داخلی سوریه را در چارچوب این جنگ نیابتی تفسیر می‌کنند. تحلیلگران معتقدند در این جنگ نیابتی اسرائیل از حمایت ایالات متحده آمریکا برخوردار است. برخی مقامات اسرائیل ادعا می‌کنند که ایران در نزدیکی در جنوب دمشق و در 50 کیلومتری مرز اسرائیل پایگاه نظامی مجهزی دارد. همچنین برخی مقامات آمریکایی نیز می‌گویند ایران 10 پایگاه نظامی در سوریه دارد که شبه‌نظامیان وفادار به دولت بشار اسد را برای جنگ احتمالی با اسرائیل تعلیم می‌دهد که دو تأسیسات کلیدی آن در نزدیکی مرز اسرائیل قرار دارد. بنا به گزارش نیویورک تایمز، نزدیک به 20هزار رزمنده از گروه‌های مختلف شبه‌نظامی در سراسر سوریه از سوی کارکنان نظامی ایرانی آموزش دیده‌اند، که «بازوی واقعی» تهران در سوریه را تشکیل می‌دهند. اسرائیل در سال 2019 در عراق با ایران روبرو شد. این درگیری از ابتدای سال 2019 و با حمله اسرائیل به پایگاه‌های حشد الشعبی در عراق آغاز شد. یوسی کوهن رئیس موساد، اعلام‌کرد که رویارویی با ایران، در صدر برنامه‌های موساد است چون بنابر ادعای او، برنامه‌های هسته‌ای و موشکی ایران، سیاست منطقه‌ای و پشتیبانی‌اش از گروه‌های مسلح، امنیت شهروندان اسراییلی را به‌خطر می‌اندازد.

منبع: روزنامه آرمان امروز