شنیده ها

شنیده ها: در شرایطی که ایران و اسرائیل در یک آتش بس با مدت زمان نانوشته قرار دارند، برخی رسانه های عبری زبان مدعی شده اند احتمال حمله اسرائیل به ایران تا پاییز سال جاری دور از ذهن نیست. این موضوع و همزمانی آن با رزمایش گسترده نظامی اسرائیل ابهاماتی را در این خصوص ایجاد کرده است.

نیروی هوایی اسرائیل رزمایشی  با عنوان «عملیات سپیده دم» را با مشارکت بیش از ۱۶۰ جنگنده و ۱۵ هواپیمای سوخت‌رسان هوایی اجرا کرده است. برخی تحلیلگران معتقدند این رزمایش با هدف اعلام آمادگی برای جنگ بعدی با ایران است. با این وجود تشکیل شورای ملی دفاع در ایران و آغاز سفرهای منطقه ای علی لاریجانی دبیر شورای عالی امنیت در منطقه نیز از دید برخی دیگر به معنای اعلان آمادگی دفاعی ایران در برابر هر نوع تجاوز مجدد اسرائیل به سمت ایران است.

شنیده ها: اسرائیل با چرخشی راهبردی از سیاست حفظ وضع موجود به تجدیدنظرطلبی، تلاش دارد از طریق بی‌ثبات‌سازی منطقه و پیروزی نظامی، نظم جدیدی بر خاورمیانه تحمیل کند. این رویکرد، که پس از حملات ۷ اکتبر شدت گرفت، چشم‌انداز عادی‌سازی روابط با کشورهای عربی را تضعیف کرده و شکاف میان اسرائیل و متحدان منطقه‌ای‌اش را افزایش داده است. دولت ترامپ نیز در مهار این مسیر ناکام مانده و در واقع، به آن دامن زده است.

در تاریخ ۱۶ ژوئیه، اسرائیل به طور چشمگیری سطح دخالت نظامی خود در سوریه را افزایش داد. همزمان با تشدید درگیری‌ها میان دروزی‌ها، بدوی‌ها و نیروهای دولتی سوریه در استان سویدا، ارتش اسرائیل به حمایت از دروزی‌ها وارد عمل شد و ظرف ۲۴ ساعت بیش از ۱۶۰ حمله هوایی به مواضع مختلف انجام داد.

شنیده ها: در یک سال گذشته، صعود شتابان ترکیه به‌عنوان قدرتی تأثیرگذار، رقابت ژئوپلیتیک تازه‌ای را با اسرائیل رقم زده که پیامدهای آن فراتر از مناسبات دوجانبه است. تل‌آویو با تقویت ائتلاف‌های منطقه‌ای، اقدامات نظامی، جنگ سایبری و دیپلماسی رسانه‌ای تلاش می کند نفوذ ترکیه را مهار کند. این تقابل چندلایه، ثبات خاورمیانه را به‌ویژه در کردستان، مدیترانه و قفقاز تهدید می‌کند و ضرورت همگرایی هوشمندانه کشورهای منطقه را بیش از پیش برجسته می‌سازد.

خاورمیانه، صحنه بی‌وقفه جدال قدرت‌های منطقه‌ای و جهانی، اکنون شاهد شکل‌گیری رقابتی تازه و به‌شدت مخاطره‌آمیز است. اینک نگاه تل‌آویو به سوی ترکیه معطوف شده است؛ کشوری که با جاه‌طلبی فزاینده و سیاست‌های بلندپروازانه، جایگاه خود را در معادلات منطقه‌ای تثبیت کرده و به بازیگری تبدیل شده که اسرائیل دیگر نمی‌تواند آن را نادیده بگیرد.

شنیده ها: سیاست «پایان‌های باز» واشنگتن در قبال بحران‌های خاورمیانه، تلاشی هدفمند برای مدیریت بحران از طریق ابهام، بی‌ثبات‌سازی و بازی با سرنوشت ملت‌هاست. آمریکا با استفاده از فریب، بی‌تعهدی و حمایت از منافع اسرائیل، هیچ راه‌حل عملی برای غزه، لبنان، سوریه و ایران ارائه نمی‌دهد و عمداً آینده منطقه را در بلاتکلیفی و ناامنی نگه می‌دارد.

از غزه تا دمشق، از بیروت تا تهران، واشنگتن حتی لحظه‌ای از اجرای «بازی فریب» که با ورود دونالد ترامپ به کاخ سفید به اوج خود رسیده، دست نکشیده است. یکی از الزامات اساسی این بازی، اتخاذ سیاست «پایان‌های باز» برای مدیریت بحران‌ها است؛ و ابزارهای این رویکرد چیزی جز «دروغ»، «بی‌حس‌سازی»، «پراکنده‌سازی توهم» و بیان یک چیز و سپس عمل به عکس آن نیست.

شنیده ها: در سفر اخیر نتانیاهو به واشنگتن و مذاکرات با ترامپ، محور اصلی رایزنی‌ها آتش‌بس غزه و هماهنگی درباره ایران بود، اما چالش اصلی، آینده سیاسی و امنیتی خاورمیانه پس از جنگ است. اختلافات داخلی اسرائیل، چالش عربستان و قطر، کاهش قدرت نرم و بحران مشروعیت دولت نتانیاهو، بر پیچیدگی وضعیت افزوده است. آمریکا خواهان شکل‌گیری نظم فراگیر و عادی‌سازی روابط منطقه‌ای است؛ اما رقابت جبهه‌های «شمول‌گرا» و «مقاومت» آینده منطقه را مبهم ساخته است.

این هفته، بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، برای سومین بار از زمان آغاز ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ، راهی واشنگتن شد. محور اصلی این سفر، رایزنی درباره چارچوب آتش‌بس احتمالی در غزه و تصمیم مشترک دو کشور برای حمله به تأسیسات هسته‌ای ایران بود. اما فراتر از بحران‌های جاری، پرسش‌های بنیادین‌تری درباره آینده خاورمیانه مطرح است: پس از آتش‌بس در غزه، چه آینده‌ای پیش روی این منطقه ویران‌شده خواهد بود و مسئولیت اداره آن بر عهده چه کسی خواهد بود؟ همزمان، اسرائیل و آمریکا با کاهش قدرت نرم و تغییر موازنه قوا در منطقه چگونه مواجه خواهند شد؟

شنیده ها: دیدار اخیر نتانیاهو و ترامپ در واشنگتن با هدف نمایش پیروزی بر ایران و مدیریت بحران غزه ناکام ماند. در حالی که ترامپ به دیپلماسی با ایران تمایل دارد، نتانیاهو بر ادامه فشار نظامی و حتی تجزیه ایران تأکید دارد. اسرائیل هم‌زمان با پیگیری طرح‌های تهاجمی در غزه، با حمایت آمریکا در تلاش برای اجرای طرح «شهر انسانی» و کوچ فلسطینیان است. اما اختلافات آشکار درباره آینده غزه، پایان قریب‌الوقوع جنگ را بعید می‌سازد.

قرار بود سومین سفر بنیامین نتانیاهو به واشنگتن به صحنه‌ای باشکوه برای نمایش «پیروزی قاطع بر ایران» در کنار ترامپ تبدیل شود؛ نمایشی تبلیغاتی که قرار بود دستاوردهای مشترک را برجسته کند و سایر مسائل از طریق مذاکرات و تماس‌های روزانه هیأت‌های دو کشور دنبال شود. اما آنچه در واقعیت رخ داد، تمام انتظارات مشترک ترامپ و نتانیاهو را نقش بر آب کرد.

شنیده ها: در شرایطی که اسرائیل با سیاست‌های تهاجمی و الهیاتی خود، رویکردی بی‌پروا و غیرعقلانی در منطقه در پیش گرفته و توانسته آمریکا را به حمله به ایران وادار کند، بسیاری از کشورهای منطقه هنوز درک نکرده‌اند که هیچ دوستی یا ائتلافی نمی‌تواند آن‌ها را از خطر مصون نگه دارد. پس از حمله اسرائیل به ایران، ترکیه صراحتاً دکترین دفاعی خود را بازتعریف کرده و سطح هشدار را افزایش داده است. ۹۶ درصد مردم ترکیه اسرائیل را دشمن می‌دانند و منطقه آماده بحران‌های تازه است.

در نخستین ساعات صبح امروز، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، خبر از دستیابی به توافق آتش‌بس میان اسرائیل و ایران داد؛ توافقی که بناست ۲۴ ساعت پس از اجرایش، به‌طور رسمی پایان جنگ اعلام شود؛ جنگی که ترامپ آن را «جنگ دوازده‌روزه» نامیده است. با این وجود، این پرسش همچنان باقی است: آیا ممکن است سناریویی مشابه، این بار میان ترکیه و اسرائیل رقم بخورد؟ اجازه دهید بی‌پرده سخن بگویم و از همان نقطه‌ای آغاز کنم که باید به آن ختم شود: تا زمانی که در مراکز قدرت ایالات متحده و اسرائیل افرادی تصمیم‌ساز هستند که مبنای قضاوت و انتخاب‌شان باورهای الهیاتی و غیرعقلانی است، هیچ کشوری در جهان از شعله‌های چنین جنگ‌هایی مصون نخواهد بود.

شنیده ها: تهران به خوبی از وابستگی ترامپ به بقای آتش‌بس آگاه است و هیچ‌کس حاضر نیست خطر شعله‌ور شدن دوباره جنگی را به جان بخرد که می‌تواند منطقه را به ورطه بحران عمیق‌تری بکشاند. در نتیجه، بعید نیست دولت آمریکا برای حفظ این آرامش شکننده، به جای سیاست تهدید، سیاست تشویق را دنبال کند؛ از اعطای معافیت‌های اقتصادی و تضمین پرهیز از مداخله در امور داخلی ایران گرفته تا دادن تعهدات امنیتی در برابر حملات احتمالی اسرائیل.

تجاوز نظامی اسرائیل به ایران و متعاقب آن مشارکت آمریکا در حمله به تاسیسات هسته ای ایران در فردو، نطنز و اصفهان نه تنها با موفقیت همراه نبود؛ بلکه با  انتقادات گسترده جامعه بین الملل همراه شد و اکثر کشورها این اقدام را نقض منشور سازمان ملل متحد و بر خلاف پیمان ان.پی.تی دانستند.

شنیده ها: سفر اخیر دونالد ترامپ به عربستان سعودی، قطر و امارات متحده عربی، دو هدف اصلی را دنبال می‌کرد.  هدف نخست، جهانی‌کردن شعار «اول آمریکا» بود؛ نه فقط به‌عنوان یک راهبرد برای مردم آمریکا، بلکه به‌عنوان یک الگو برای سایر کشورها. 

این نگاه بر پایه باوری استثناگرایانه است که می‌گوید: «هر چه به نفع آمریکا باشد، به نفع دنیاست»؛ فارغ از اینکه چه کسی رئیس‌جمهور باشد. البته دونالد ترامپ راهی میان‌بر را انتخاب کرد و سه کشور از ثروتمندترین کشورهای جهان را برای جذب سرمایه‌گذاری در اقتصاد آمریکا برگزید. 

شنیده ها: طی سه ماه گذشته، رژیم جدید دمشق به طرق مختلف بیان کرده که تمایلی به درگیری با اسرائیل ندارد. این پیام به‌طور محرمانه و از طریق واسطه‌ها و همچنین مصاحبه‌های متعدد اعلام شده است. احمد الشرع رهبر جدید سوریه در مصاحبه‌ای با روزنامه‌ی تایمز لندن گفت: «ما خواهان درگیری با اسرائیل یا هیچ کشور دیگری نیستیم و نمی‌گذاریم سوریه به پایگاهی برای حملات تبدیل شود. 

مردم سوریه نیازمند آرامش‌اند. حملات باید متوقف شوند و اسرائیل به مواضع قبلی‌اش بازگردد.»، اما اسرائیل این پیام‌های مکرر صلح را به‌عنوان نشانه ضعف تعبیر کرده و بر شدت اقدامات تهاجمی خود افزوده است.