شفاف سازی درباره آمار نوزادان رهاشده
محمدرضا محبوب فر: پس از انتشار اخبار مربوط به نوزادان رهاشده در ایران در چند ماه گذشته، بار دیگر این موضوع با پیدا شدن چندین نوزاد تازه در گوشه و کنار کشور، در کانون توجه رسانه ها و آسیب شناسان اجتماعی قرار گرفته است.
معاون امور اجتماعی بهزیستی استان تهران پس از پیدا شدن یک نوزاد دارای معلولیت اطراف «شیرخوارگاه آمنه» در این استان اظهار داشته «یک ورق کاغذ دست نوشته همراه این نوزاد بوده که در آن نوشته بودند والدینش شرایط نگهداری او را ندارند.»
فاطمه ارزانیان افزوده حال عمومی این نوزاد خوب است و در شیرخوارگاه پذیرش شده است. این هشتمین نوزاد رهاشده در پنج ماه اخیر در تهران است که پیدا شده است. فقر و مشکلات اقتصادی از دلایل رها کردن نوزادان در ایران برشمرده می شود. براساس اطلاعات دریافتی از رسانه ها، از ابتدای فروردین تا ۳۱ مرداد ۱۴۰۱، در شهرهای تبریز، سیرجان، تهران، خرم آباد، زاهدان، بندرگز و گراش، دیده شده است که نوزادان در معابر عمومی رها شده اند. مقامات سازمان بهزیستی می گویند در سال ۱۴۰۰ نیز ۶۱ نوزاد در شهرها و نزدیکی شیرخوارگاه ها رها شده بودند. در حالی از سوی وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، دستورالعمل «حفظ و مراقبت از جنین سالم» ابلاغ شده است که طرح غربالگری و محدودیت ها و ممنوعیت ها در اجرای آن باعث گردیده آمار سقط جنین به طرز چشمگیری کاهش یافته و به نسبت بر آمار نوزادان رها شده از یک سو و گسترش تجارت سیاه از طریق فروش نوزادان و تکدی گری با نوزادان افزوده گردد. ارزانیان گفته «رسانه های بیگانه» در ارتباط با نوزادان رها شده بزرگنمایی می کنند. او با اشاره به آمار نوزادان رهاشده به طور مثال در تهران می افزاید: در ۵ ماهه گذشته از سال ۱۴۰۱ هشت نوزاد در سطح استان رها شده اند که به شیرخوارگاه های سطح استان انتقال داده شده اند. معاون اجتماعی بهزیستی استان تهران از ارجاع ۳۳ نوزاد رها شده از سال ۹۹ تاکنون به شیرخوارگاه ها خبر داده و گفته «براساس آمار اخذ شده در سطح استان تهران در سال ۹۹، ۱۲ نوزاد، در سال ۱۴۰۰، ۱۳ نوزاد و در ۵ ماهه گذشته از سال ۱۴۰۱ هشت نوزاد در سطح استان رها شده اند که پس از ورود اورژانس اجتماعی سازمان بهزیستی و اخذ حکم قضایی، این نوزادان به شیرخوارگاه های سطح استان انتقال داده شده اند. اما این آمار در حالی توسط این مقام مسئول در بهزیستی عنوان شده است که پیش تر معاون فرهنگی و امور اجتماعی سازمان بهزیستی کشور گفته بود این آمارهایی که مطرح می شود روزانه چندین کودک رها می شوند، کذب محض است. به بیان محمد نصیری، در سال گذشته در مجموع ۶۱ نوزاد در کل کشور در خیابان رها شده اند که عموماً در نزدیکی شیرخوارگاه ها بوده است. اظهارات این مقام دولتی در حالی است که گسترش حاشیه نشینی و بی خانمانی در کلانشهرهای ایران همزمان با افزایش اجاره بها اتفاق افتاده است و از ویژگی های اصلی این سبک زندگی در شهرها می توان به افزایش پدیده هایی مثل رها سازی نوزادان و افزایش خرید و فروش نوزاد در سطح شهرها و همچنین گسترش دست فروشی و تکدی گدی با نوزادان اشاره کرد. فروش نوزادان و کودکان و رها کردن آنان به دلیل فقر و گرسنگی روی می دهد. ماجراهای جنجالی فروش نوزاد در فضای مجازی نیز همواره در اذهان باقی است. آنچه مسلم است؛ سقط جنین و نوزادان و کودکان رهاشده دو روی یک سکه هستند. آمار اعلامی از سوی سازمان بهزیستی به نظر می رسد گمراه کننده باشد و نمی توان با وجود 34 شیرخوارگاه در کشور و 8 شیرخوارگاه و پرورشگاه در تهران، آمار موجود را واقعی تلقی کرد. در خبرها می توان خواند که روزانه 3 کودک تنها در شیرخوارگاه علی اصغر(ع) مشهد پذیرش می شوند. همچنین بر اساس شواهد میدانی و اسناد در دسترس، به فاصله کمتر از یک ماه، 7 نفر از فرزندان دختر تحت پوشش شیرخوارگاه حضرت رقیه(ع) در تهران قرار می گیرند، که این رقم برای نوزادان و کودکان پسر، 11 نفر برای شیرخوارگاه شبیر در سال 1399 بوده است. با این عدد و رقم ها، آمار اعلامی بهزیستی در همان سال زیر سؤال است.
بدیهی است که تعداد ورودی های شیرخوارگاه و خانه های فرزندان رو به افزایش است و با احتساب اینکه در حال حاضر تعداد شهرهای ایران در حدود یک هزار و پانصد و هجده شهر است و براساس آخرین وضع تقسیمات کشوری در پایان سال ۱۳۹۹ خورشیدی، کشور ایران از ۴۵۱ شهرستان تشکیل شده است، نمی توان بر آمار رسمی صحه نهاد. ناگفته نماند که همه کودکان رها شده به بهزیستی نمی رسند. عده ای از آنها جان می بازند و برخی به وسیله باندهای قاچاق فروخته می شوند. با این حال در سال ۹۸، حبیب‌الله مسعودی فرید درباره آمار نوزادان رها شده در خیابان گفت که سالانه به طور میانگین حدود ۵ هزار کودک بین سنین نوزاد تا ۱۸ سال در سازمان بهزیستی پذیرش می شوند. اما باید توجه کرد که همواره بین تعداد ورودی های شیرخوارگاه و خانه های فرزندان با افزایش شاخص فلاکت اجتماعی رابطه معنی داری وجود داشته است؛ مخصوصاً اینکه تفاوت آماری در رقم تورم و فقر از سال 1398 تا سال 1401 تفاوت از زمین تا آسمان است و مع الوصف، شاید آمار واقعی و حقیقی نوزادان رهاشده در کف جامعه، رقم بهت آوری باشد.
