شنیده ها

شنیده ها: سقوط بشار اسد در سوریه زلزله‌ای ژئوپلیتیکی ایجاد کرده که رقابت قدرت‌های خارجی و بازیگران داخلی را تشدید کرده است. نیروهای آمریکا، ترکیه و اسرائیل حملات خود را در مناطق مختلف افزایش داده‌اند، در حالی که ایران و روسیه به‌عنوان حامیان اصلی اسد، عقب‌نشینی کرده‌اند. هیئت تحریر الشام کنترل دمشق را به دست گرفته و محور قدرت منطقه‌ای در حال تغییر است. بی‌ثباتی سوریه، تنش‌ها و درگیری‌های جدیدی در منطقه ایجاد کرده است.

با سقوط نظام بشار اسد در سوریه، رقابتی شدید برای به‌دست گرفتن کنترل قلب خاورمیانه آغاز شده؛ رقابتی که می‌تواند صلح و ثبات مورد انتظار مردم سوریه را به تعویق انداخته و و تنش‌ها را در منطقه پرآشوب خاورمیانه تشدید کند.

شنیده ها: در باب تحولات شام و جرایی‌اش تحلیل‌های بسیاری مطرح است. گروهی براین باورند که متغیر‌های داخلی زمینه‌ساز چنین تغییری شده است. اما همزمان گروهی دیگر ضمن تاکید بر متغیر‌های داخلی براین باورند که عوامل بیرونی، چون فعل و انفعال‌های ترکیه در این زمینه نتیجه بخش بوده است.

برای بیش از نیم قرن، به نظر می‌رسید که خاندان اسد قدرت کاملی را بر سوریه داشته باشد. این بازیگر با اتکا به یک دستگاه امنیتی پرقدرت و متحدان مانند روسیه، ایران و حزب‌الله، در برابر قیام‌های متعدد و حتی جنگ داخلی مقاومت کرده بود.

شنیده ها: گروهی از ناظران با استناد به مواضع ضد و نقیض ترامپ خواه در ارتباط با ایران یا خاورمیانه، براین باورند که سیاست یک بام و دو هوای ساکن کاخ سفید مانع از آن می‌شود تا به توان تصویری نسبتا روشن از خاورمیانه در عصر ترامپ ارائه کرد. با این همه اگر براساس رویکرد پیشین او در ارتباط با خاورمیانه بخواهیم پیش بینی کنیم، شاید زمینه برای گسترش جنگ هموار شده و تنش‌ها به شکلی تصاعدی افزایش یابد.

موسسه خاورمیانه با انتشار یادداشتی مدعی شد، دونالد جی. ترامپ که در انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۴ آمریکا پیروز شد و در ۲۰ ژانویه به کاخ سفید باز می‌گردد، با به دست گرفتن قدرت احتمالاً با خاورمیانه‌ای آشفته رو‌به‌رو خواهد شد و همزمان جنگ در غزه نیز ادامه خواهد داشت. در این میان تداوم حملات محور مقاومت و پاسخ احتمالی ایران به اسرائیل نیز از جمله گزاره‌هایی است که نمی‌توان آن را نادیده انگاشت.

شنیده ها: رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه، طی بیش از یک دهه سیاست‌گذاری پرپیچ‌وخم در سوریه، از حمایت بشار اسد به تقابل با او رسید. حذف اسد، چالش‌های جدیدی برای نقش ترکیه در نظم آینده سوریه ایجاد می‌کند.

رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه، در سیاست‌های خود درباره سوریه مسیری پرپیچ‌وخم را طی کرده که گاهی به تغییرات بنیادین منجر شده است. در ابتدای دوران نخست‌وزیری اردوغان، او یکی از حامیان سرسخت بشار اسد به شمار می‌رفت، تا حدی که پیشنهاد کرده بود خانواده‌های اردوغان و اسد به‌طور مشترک تعطیلاتی را سپری کنند.

شنیده ها: روزنامه نیویور‌ک‌تایمز ادعا کرده سه مقام ایرانی به این روزنامه گفته‌اند هیئت تحریر الشام این هفته یک پیام دیپلماتیک خصوصی به ایران ارسال کرده و به ایران قول داده است که از اماکن مذهبی شیعیان و اقلیت‌های شیعه محافظت خواهد کرد و از ایران خواسته است که با نیروهای خود وارد جنگ نشود. ایران هم از این گروه خواسته است تا به نیروهای ایران اجازه خروج امن از سوریه و حفاظت از زیارتگاه‌های شیعیان را بدهد.

فرناز فصیحی در روزنامه نیویورک تایمز به رابطه ایران و سوریه و نقش ایران در سقوط رژیم بشار اسد پرداخته است.

شنیده ها: با احتمال بازگشت ترامپ و تشدید سیاست «فشار حداکثری»، ایران ممکن است واکنش‌های جدی‌تری مانند خروج از ان. پی. تی و توسعه برنامه هسته‌ای خود را دنبال کند. همزمان، برخی مقامات ایرانی از آمادگی برای مذاکره مستقیم با آمریکا سخن گفته‌اند، اما اجماع بر تغییر دکترین هسته‌ای در صورت تهدید شکل گرفته است.

در کمتر از دو ماه آینده، دولت دوم دونالد ترامپ کار خود را آغاز خواهد کرد. به‌مانند دولت‌های پیشین آمریکا طی چهار دهه اخیر، به نظر می‌رسد یکی از چالش‌های اصلی این دولت در حوزه سیاست خارجی، نحوه برخورد با ایران باشد. برنامه هسته‌ای ایران و نقش جمهوری اسلامی در منطقه، به‌ویژه در قالب حمایت از محور مقاومت، از جمله مسائلی است که احتمالاً در کانون توجه کاخ سفید قرار خواهد گرفت.

شنیده ها: ترکیه در سال‌های اخیر با توسعه نفوذ خود در منطقه قفقاز و آسیای مرکزی، کارت‌های بازی تازه‌ای را علیه کشورمان رو کرده است. حال اگر قرار باشد آنکارا در غرب آسیا نیز نفوذ ایران را تضعیف کند، این بدان معنا خواهد بود که قدرت موازنه‌گری ایران در برابر ترکیه تا حد زیادی تضعیف می‌شود. ایران نیز این سناریو را به خوبی خوانده و حضور موثر در جبهه سوریه و در عین حال، نظارت بر دریای سرخ و تنگه باب المندب از طریق حوثی‌های یمنی را دو اهرم کارآمد در مواجهه با جاه طلبی‌های ترکیه علیه منافع ملی خود ارزیابی می‌کند.

سوریه لحظات سخت و پُرتنشی را سپری می‌کند. در این راستا، تروریست‌های تحریر الشام به همراه طیفی از دیگر گروه‌های تررویستی، استان‌های حلب و ادلب را به طور کامل اشغال کرده اند و اخبار مختلفی مبنی بر تلاش‌های آنها جهت سیطره بر استان‌های حما و حمص نیز به گوش می‌رسد. حمایت‌های ترکیه و اسرائیل با چراغ سبز دولت آمریکا از تکفیری‌ها نیز کاملا مشهود است. 

شنیده ها: حمله اخیر شورشیان به نیرو‌های دولتی سوریه نشانه‌ای از تنش‌های پایدار و زمینه‌ساز تشدید دوباره جنگ داخلی در این کشور است. این درگیری‌ها که برای مدتی کاهش یافته بود، بار دیگر نگرانی‌ها را در مورد آینده سوریه افزایش داده است.

شورش مسلحانه گسترده در حلب، به رهبری ائتلاف «فتح المبین»، نشان از اوج‌گیری دوباره جنگ داخلی سوریه دارد. شورشیان با تصرف مواضع استراتژیک، در تلاش برای مهار حملات دولت و تغییر موازنه قدرت هستند. درگیری کنونی پیچیدگی بحران سوریه و نقش بازیگران خارجی را برجسته می‌کند.

شنیده ها: بازگشت ترامپ به قدرت می‌تواند فشار‌های جدیدی علیه ایران ایجاد کند، اما تجربه نشان داده است که سیاست‌های فشار حداکثری او نتوانسته به اهدافش برسد. در مقابل، ایران با مقاومت داخلی، دیپلماسی منطقه‌ای و تقویت توان داخلی، به چالش‌های آمریکا پاسخ داده و شرایط جدیدی را رقم زده است.

در طول سال‌های گذشته، روابط میان جمهوری اسلامی ایران و ایالات متحده آمریکا همواره در سایه تنش‌ها و تحولات چشمگیر قرار داشته است. سیاست خارجی آمریکا به‌ویژه در مواجهه با ایران، شاهد نوسانات عمده‌ای بوده که گاه به تشدید فشار‌های اقتصادی و دیپلماتیک و گاه به تلاش‌های مقطعی برای تعامل و مذاکره انجامیده است. از خروج یکجانبه دولت ترامپ از برجام و اعمال سیاست موسوم به «فشار حداکثری» گرفته تا تلاش‌های دولت بایدن برای احیای برجام و کاهش نسبی شدت تحریم‌ها، مسیر دیپلماسی میان دو کشور همواره پر از فراز و نشیب بوده است.

شنیده ها: جهان در آستانه دور دوم ریاست‌جمهوری ترامپ با چالش‌های بی‌سابقه‌ای مواجه خواهد شد که شامل گسترش هرج‌ومرج جهانی، تقویت اتحاد‌های رقیب علیه غرب و کاهش توانایی آمریکا در اعمال نفوذ بین‌المللی است. با وجود برتری اقتصادی و نظامی آمریکا، گرایش‌های انزواطلبانه و سیاست‌های غیرمتعارف ترامپ می‌تواند به تضعیف اتحاد‌ها و ناکامی در تقویت قدرت بلندمدت این کشور بینجامد.

با آغاز دولت ترامپ در اوایل سال ۲۰۲۵، جهان با خطرناک‌ترین شرایط خود از زمان جنگ سرد روبه‌رو خواهد شد. رقابت میان ایالات متحده و چین به موضوعی محوری در عرصه جهانی بدل خواهد شد، دو جنگ منطقه‌ای در آستانه شعله‌ور شدن قرار خواهند گرفت، بی‌نظمی و هرج‌ومرج در آفریقا گسترش خواهد یافت، احترام به قوانین بین‌المللی کاهش خواهد یافت و چهار کشور چین، روسیه، ایران و کره شمالی اتحاد خود را برای تضعیف قدرت غرب تقویت خواهند کرد.