شنیده ها

شنیده ها: ترکیه در سال‌های اخیر با توسعه نفوذ خود در منطقه قفقاز و آسیای مرکزی، کارت‌های بازی تازه‌ای را علیه کشورمان رو کرده است. حال اگر قرار باشد آنکارا در غرب آسیا نیز نفوذ ایران را تضعیف کند، این بدان معنا خواهد بود که قدرت موازنه‌گری ایران در برابر ترکیه تا حد زیادی تضعیف می‌شود. ایران نیز این سناریو را به خوبی خوانده و حضور موثر در جبهه سوریه و در عین حال، نظارت بر دریای سرخ و تنگه باب المندب از طریق حوثی‌های یمنی را دو اهرم کارآمد در مواجهه با جاه طلبی‌های ترکیه علیه منافع ملی خود ارزیابی می‌کند.

سوریه لحظات سخت و پُرتنشی را سپری می‌کند. در این راستا، تروریست‌های تحریر الشام به همراه طیفی از دیگر گروه‌های تررویستی، استان‌های حلب و ادلب را به طور کامل اشغال کرده اند و اخبار مختلفی مبنی بر تلاش‌های آنها جهت سیطره بر استان‌های حما و حمص نیز به گوش می‌رسد. حمایت‌های ترکیه و اسرائیل با چراغ سبز دولت آمریکا از تکفیری‌ها نیز کاملا مشهود است. 

شنیده ها: حمله اخیر شورشیان به نیرو‌های دولتی سوریه نشانه‌ای از تنش‌های پایدار و زمینه‌ساز تشدید دوباره جنگ داخلی در این کشور است. این درگیری‌ها که برای مدتی کاهش یافته بود، بار دیگر نگرانی‌ها را در مورد آینده سوریه افزایش داده است.

شورش مسلحانه گسترده در حلب، به رهبری ائتلاف «فتح المبین»، نشان از اوج‌گیری دوباره جنگ داخلی سوریه دارد. شورشیان با تصرف مواضع استراتژیک، در تلاش برای مهار حملات دولت و تغییر موازنه قدرت هستند. درگیری کنونی پیچیدگی بحران سوریه و نقش بازیگران خارجی را برجسته می‌کند.

شنیده ها: بازگشت ترامپ به قدرت می‌تواند فشار‌های جدیدی علیه ایران ایجاد کند، اما تجربه نشان داده است که سیاست‌های فشار حداکثری او نتوانسته به اهدافش برسد. در مقابل، ایران با مقاومت داخلی، دیپلماسی منطقه‌ای و تقویت توان داخلی، به چالش‌های آمریکا پاسخ داده و شرایط جدیدی را رقم زده است.

در طول سال‌های گذشته، روابط میان جمهوری اسلامی ایران و ایالات متحده آمریکا همواره در سایه تنش‌ها و تحولات چشمگیر قرار داشته است. سیاست خارجی آمریکا به‌ویژه در مواجهه با ایران، شاهد نوسانات عمده‌ای بوده که گاه به تشدید فشار‌های اقتصادی و دیپلماتیک و گاه به تلاش‌های مقطعی برای تعامل و مذاکره انجامیده است. از خروج یکجانبه دولت ترامپ از برجام و اعمال سیاست موسوم به «فشار حداکثری» گرفته تا تلاش‌های دولت بایدن برای احیای برجام و کاهش نسبی شدت تحریم‌ها، مسیر دیپلماسی میان دو کشور همواره پر از فراز و نشیب بوده است.

شنیده ها: جهان در آستانه دور دوم ریاست‌جمهوری ترامپ با چالش‌های بی‌سابقه‌ای مواجه خواهد شد که شامل گسترش هرج‌ومرج جهانی، تقویت اتحاد‌های رقیب علیه غرب و کاهش توانایی آمریکا در اعمال نفوذ بین‌المللی است. با وجود برتری اقتصادی و نظامی آمریکا، گرایش‌های انزواطلبانه و سیاست‌های غیرمتعارف ترامپ می‌تواند به تضعیف اتحاد‌ها و ناکامی در تقویت قدرت بلندمدت این کشور بینجامد.

با آغاز دولت ترامپ در اوایل سال ۲۰۲۵، جهان با خطرناک‌ترین شرایط خود از زمان جنگ سرد روبه‌رو خواهد شد. رقابت میان ایالات متحده و چین به موضوعی محوری در عرصه جهانی بدل خواهد شد، دو جنگ منطقه‌ای در آستانه شعله‌ور شدن قرار خواهند گرفت، بی‌نظمی و هرج‌ومرج در آفریقا گسترش خواهد یافت، احترام به قوانین بین‌المللی کاهش خواهد یافت و چهار کشور چین، روسیه، ایران و کره شمالی اتحاد خود را برای تضعیف قدرت غرب تقویت خواهند کرد.

شنیده ها: در سیاست خارجی، دونالد ترامپ احتمالاً رویکردی معامله‌گرانه‌تر در قبال چین و ایران اتخاذ کرده و در عین حال حمایت از اسرائیل و فشار بر روسیه و اوکراین را حفظ خواهد کرد. این رویکرد، هرچند می‌تواند در کوتاه‌مدت دستاورد‌هایی مانند توافقات دیپلماتیک داشته باشد، اما با چالش‌هایی در هماهنگی با متحدان سنتی و مدیریت بحران‌های منطقه‌ای روبه‌رو خواهد شد. به‌طور کلی، بازگشت ترامپ به قدرت می‌تواند به تغییر نظم بین‌المللی و تضعیف هنجار‌های دموکراتیک و چندجانبه‌گرایی منجر شود، در حالی که فرصت‌هایی برای منافع اقتصادی و توافقات استراتژیک فراهم می‌کند.

رهبران جهان این هفته در اجلاس سران گروه ۲۰ در ریو دو ژانیرو گرد هم آمده‌اند، اما حضور پررنگ دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور منتخب ایالات متحده، حتی با وجود عدم حضور فیزیکی او، کاملاً مشهود است. پرسشی که ذهن کشور‌ها و شرکت‌ها را به خود مشغول کرده این است: «بازگشت ترامپ چه معنایی برای ما خواهد داشت؟»

شنیده ها: سومین و شاید مهم‌ترین پرسش این است که ولادیمیر پوتین چگونه به این تصمیم واکنش نشان خواهد داد. سخنگوی کرملین اعلام کرد که آمریکا در حال «ریختن نفت بر آتش» است. او افزود: «اگر چنین تصمیمی اتخاذ شده باشد، به معنای ورود به یک چرخه کاملاً جدید از تنش است.» نگرانی‌ها درباره استفاده از تسلیحات هسته‌ای اغراق‌آمیز به نظر می‌رسند، به‌ویژه از آن جهت که احتمال فروپاشی خطوط مقدم روسیه در کوتاه‌مدت بسیار اندک است.

تصمیم جو بایدن برای صدور مجوز استفاده اوکراین از موشک‌های تاکتیکی ارتش آمریکا علیه اهدافی در خاک روسیه، تحولی قابل‌توجه در رویکرد ایالات متحده به جنگ اوکراین است که پیامدهای نظامی، دیپلماتیک و سیاسی گسترده‌ای به همراه دارد. این اقدام اگرچه به‌طور مستقیم وضعیت خطوط مقدم عرصه نبرد را دگرگون نمی‌کند، اما ظرفیت و توانایی اوکراین برای اعمال فشار بر روسیه را افزایش داده و موقعیت آن را در مذاکرات احتمالی آینده تقویت می‌کند.

شنیده ها: تا زمانی که رهبران سیاسی و نظامی تحت تعقیب دیوان بین‌المللی کیفری در قدرت هستند احتمال دستگیری آنها بعید است. به نظر نمی‌رسد فشار یا وعده‌های سیاسی اسرائیل، قطر یا سایر کشورها را متقاعد کند که با دیوان بین‌المللی کیفری همکاری کنند و نتانیاهو، گالانت یا ضیف را حتی اگر زنده باشد، به این دادگاه تحویل بدهند.

دادگاه کیفری بین المللی در ۲۱ نوامبر ۲۰۲۴، روز پنجشنبه اول آذر، حکم بازداشت بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل، گلنت وزیر دفاع سابق وی و یکی از مقامات برجسته حماس به نام محمد ضیف را صادر کرد. افرادی که از آنها نام برده شده متهم به جنایات جنگی و جنایت علیه بشریت در رابطه با حمله ۷ اکتبر ۲۰۲۳ حماس به اسرائیل و متعاقب آن محاصره و بمباران مداوم غزه توسط نیروهای دفاعی اسرائیل هستند. دادگاه در مورد جرائیم رخ داده در حمله به جنوب لبنان فعلا سکوت کرده است.

شنیده ها: سیاست خارجی دونالد ترامپ در دوره نخست ریاست‌جمهوری‌اش با تأکید بر تقویت استقلال آمریکا و کاهش وابستگی به متحدان، رویکردی ملی‌گرا و تا حدی تهاجمی داشت. او با استفاده از تهدیدات و تعرفه‌ها سعی در متعادل کردن قدرت در روابط بین‌المللی کرد و پیمان‌هایی همچون توافق ابراهیم را برای منافع مشترک کشور‌های خاورمیانه با اسرائیل به ثمر رساند. با این حال، دوره دوم او احتمالاً به سمت رقابت بیشتر در ناتو، پشتیبانی غیرمستقیم از حملات اسرائیل به ایران و سیاست‌های شخصی‌محورتر گرایش خواهد داشت.

دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور منتخب ایالات متحده مشغول انتصاب افراد وفادار به سمت‌های کلیدی در دولت جدید خود است. طبق گزارش‌ها، او اخیراً سناتور مارکو روبیو را برای تصدی وزارت امور خارجه و مایک والتز را به عنوان مشاور امنیت ملی انتخاب کرده است. اما فراتر از این انتصابات، آیا می‌توانیم تصویری جامع از سیاست خارجی ترامپ در دوره نخست ریاست‌جمهوری‌اش ترسیم کنیم و دریابیم که کدام رویکرد‌ها ممکن است در دوره دوم پیگیری شوند؟

شنیده ها: در واقع این خطر هست که نتانیاهو، فاصله زمانی تا بیستم ژانویه را فرصتی طلایی برای تغییر اوضاع دانسته و بکوشد با تحریک عصبی تهران، دولت آینده ایالات متحده را با شرایطی گریز ناپذیر روبرو کند.

ابراز بی‌تفاوتی تهران به نتایج انتخاب دوباره دونالد ترامپ به ریاست جمهوری ایالات متحده به معنی آن نیست که هرگونه تعامل آتی با واشنگتن و جامعه جهانی در حداقل چهار سال آینده، بیرون از ماهیت این تعامل باشد. همانگونه که در چهار سال گذشته پیامدهای رویکرد دولت پیشین ترامپ نه تنها همچنان بر روابط خارجی ایران ادامه داشته، بلکه دولت جو بایدن هم در همان چارچوب بنا شده از سوی دولت اسبق ایالات متحده ادامه یافت و در همین اواخر به ادبیات و رویکردی نزدیک به گذشته بازگشت.

شنیده ها: انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا در نهایت با پیروزی دونالد ترامپ جمهوری‌خواه به پایان رسید؛ تا پیش از اعلام نهایی نتایج بیشتر تحلیل‌گران در ایران در باب تاثیر پیروزی ترامپ یا رقیب او -کاملا هریس- بر تعامل تهران و واشنگتن مباحث مختلقی را مطرح کردند و قریب به اتفاق آن‌ها بر این باور بودند که پیروزی هیچ‌کدام یک از آن‌ها نمی‌تواند سیاست‌های کلی آمریکا در ارتباط با ایران را تحت‌تاثیر قرار دهد.

پس از ماه‌ها ماراتن انتخاباتی بین ۲ حزب اصلی جمهوری‌خواه و دموکرات در ایالات متحده، در نهایت دونالد ترامپ، جمهوری‌خواه توانست کاملا هریس، دموکرات را شکست دهد و برای بار دوم سکان هدایت کاخ‌سفید را در دست بگیرد. این در حالی است که مقام‌های رسمی ایران از پیش از اعلام رسمی نتایج انتخابات تاکید داشتند که پیروزی هیچ‌کدام از نامزد‌های انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا تاثیر چندانی بر معادلات حاکم بر روابط ۲ کشور نخواهد داشت. در همین راستا، سخنگوی وزارت خارجه ایران گفت که رئیس‌جمهوری بعدی آمریکا هر که باشد، احتمالاً رویکردی ضدایرانی خواهد داشت.