شنیده ها

ندا احمدی: کتاب یکی از ارزشمندترین میراث‌های انسان به شمار می‌رود که نقش مهمی را در بیداری آحاد جامعه دارد و نقش بی‌بدیلی در انتقال دانش‌ها ایفا می‌کند. کتاب و کتابخوانی مشکلات بسیار زیادی را در سالهای اخیر پشت سر می گذارد. افزایش نرخ کتاب و همچنین گران بودن کاغذ دلیل عمده ای است تا اکثریت مردم کتاب را در آخرین نیازهای خود در سبد خرید خانوار قرار دهند.

در این میان محققان و پژوهشگران نظرات متفاوتی را درباره دلیل کاهش سرانه مطالعه کتاب اعلام میکنند. قیمت بالای کتاب یکی از اصلی‌ترین دلایل خرید کم این محصول فرهنگی از سوی مردم و حذف این کالای بنیادی از سبد خرید خانوار است.

فرقی نمی کند که کاغذ کتاب داخلی باشد و یا وارداتی اما در هر صورت آنچه از سوی ناشرین بهانه اصلی بالا رفتن قیمت کتاب محسوب می‌شود بدون شک افزایش قیمت کاغذ است.

سرانه مطالعه کتاب در ساده‌ترین حالت، جمع میزان مطالعه همه افراد یک جامعه تقسیم بر تعداد افراد آن جامعه است. در کل می توان با تقسیم مقدار به دست آمده بر حسب روزهای در نظر گرفته شده به آمار کلی سرانه مطالعه در هر کشور دست یافت.

با توجه به اینکه «سرانه  مطالعه» یک شاخص جهانی است که تعریف مشخص و دقیقی دارد. در تعریف این شاخص تنها مطالعه  کتاب (آن هم از نوع غیردرسی) را شامل می شود؛ یعنی نه مطبوعات، نه سایت های اینترنتی و مجازی.

طبق آمارهای جهانی، آمریکایی ها 20 دقیقه، انگلیسی ها 55 دقیقه و ژاپنی ها 90 دقیقه از وقت خود را در شبانه روز به مطالعه  کتاب اختصاص می دهند.

طبق نتایج آمارگیری مرکز آمار ایران در سال ۱۳۹۹، سرانه مطالعه ایرانی‌های ۱۵ سال به بالا در روز حدود ۱۶ دقیقه و ۳۲ ثانیه برآورد شده است. این تحقیق در چارچوب طرح "آمارگیری از فرهنگ رفتاری خانوار" انجام شده است.

افزایش سرسام آور قیمت کاغذ، ظهور و بروز فضای مجازی، افزایش قیمت تمام شده کتاب، کاهش مطالعه در خانواده‌ها، عدم پرداخت به موضوعات ملی و مذهبی در کتب از جمله دلایل مهمی هستند که می‌توان در فهرست علت‌های کاهش سرانه مطالعه کتاب قرار داد.

راههای توسعه فرهنگ کتاب و کتابخوانی

عوامل و اقدامات زیادی موجب توسعه و گسترش فضای کتابخوانی در جامعه می شود، خانواده، آموزش و پرورش، احداث کتابخانه در نقاط مختلف، تقویت نمایشگاه های بین المللی و استانی کتاب، برپایی ایستگاه های مطالعه و توجه و کیفیت و تنوع چاپ کتاب ها همگی از مواردی است که در افزایش سرانه مطالعه مثمرثمر است.