شنیده ها

ندا احمدی: به‌کارگیری نوآوری‌های خاص در زمینه مدیریت زباله در سراسر جهان، رو به افزایش است؛ این اقدامات نقش بسزایی در کاهش تأثیرات منفی زیست‌محیطی زباله‌ها دارد و هر یک از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است، اما استفاده از آن‌ها نیازمند دانش بومی‌سازی برای سازگاری با هر محیط و منابع مالی و البته میزان فرهنگ شهروندان دارد، البته به‌طور کلی چند شیوه شناخته شده جهانی در این زمینه وجود دارد که به سادگی قابل تطابق با محیط‌های گوناگون است و در کشورهای مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد.

تمام کارهایی که برای از بین‌بردن یا کاهش خطرات و آسیب‌های ناشی از زباله انجام می‌شود، زیرمجموعه روش‌های دفع زباله به حساب می‌آید که شامل زباله‌سوزی، دفن بهداشتی و بازیافت زباله است؛ فرایندهای مکانیکی، شیمیایی و بیولوژیکی که عملیات دفع زباله را آسان می‌کند، «پردازش» نام دارد.

اصفهان به‌عنوان یکی از کلان‌شهرهای ایران، همواره در کنار واژگانی همچون گنبدهای فیروزه‌ای، ابنیه تاریخی و میراثی، شهر هنر و صنایع دستی، با کلیدواژه شاخصی همچون تمیز بودن در چشم جهانیان و ایرانیان شناخته می‌شود، بر این اساس این کلان‌شهر از نخستین شهرهای کشور بوده که اقدام به تحولات در روش جمع‌آوری زباله شهری خود کرده است، گرچه در آغاز اجرای هر طرحی، با واکنش‌هایی از سوی جامعه، همراه است، اما شهروندان اصفهان در طول چهاردهه گذشته ثابت کرده‌اند که در زمینه نظافت شهری خود حساس بوده و در نگهداشت این موضوع، خود را با شرایط تطبیق داده‌اند.

اصفهان از معدود شهرهای کشور است که فرهنگ تفکیک زباله‌های خشک و تر در میان مردم به خوبی جا انداخته و ضمن اینکه تنها شهر کشور است که پسماند آن بصورت مستقیم دفن نمی شود.

اجرای شبانه جمع‌آوری زباله از درِ منازل آن هم یک شب در میان و تفکیک زباله از منازل، تحولی بوده است که مدیریت شهر اصفهان و با همکاری خوب شهروندان در ۱۰ سال اخیر اجرا می‌کند که هنوز اجرای کامل این طرح برای بسیاری از شهرها آرزو است و همچنان مجبور به ادامه روش‌های جمع‌آوری زباله به‌صورت هرشب یا قراردادن سطل‌های بزرگ زباله در ورودی هر کوچه و محله هستند که علاوه بر تحمیل هزینه‌های هنگفت، انباشت زباله‌ها و محل تجمع حیوانات، جاری شدن شیرابه‌ها و بوی تعفن همیشگی را به همراه دارد که این نوع جمع‌آوری صحه گذاشتن به مصرف‌گرایی بیشتر و به‌تبع تولید زباله بیشتر است.

بر اساس آمار و اطلاعات بهداشت جهانی، میانگین تولید زباله در جهان، ۷۰۰ گرم به ازای هر نفر بوده که این آمار در کشورهای اروپایی زیر ۵۰۰ گرم و در کشورهای آسیای شرقی و اقیانوسیه، حدود ۵۵۰ گرم بوده و آمار تولید زباله کلان‌شهر اصفهان در کشور پایین‌ترین عدد و ۵۰۰ گرم به ازای هر نفر در روز است.

شهرداری اصفهان اداره‌ای ذیل معاونت اجتماعی سازمان فرهنگی، اجتماعی و ورزشی با نام اداره توسعه فرهنگ شهروندی تشکیل داده است که رسالت اصلی آن آموزش فرهنگ شهرنشینی، تعاملات شهری و فرهنگ متعالی شهروندی به شهروندانش است،

در 15 منطقه شهری اصفهان بنا بر تمرکز جمعیت و گستردگی منطقه، ایستگاه های بازیافت به جهت دسترسی شهروندان به خدمات مدیریت پسماند خشک احداث شده اند و شهروندان می توانند با مراجعه به این ایستگاه ها و تحویل پسماند خشک خود، ضمن دریافت اقلام هدیه از طرح های اطلاع رسانی، فرهنگی و تشویقی ایستگاه های بازیافت بهره مند شوند. در سطح شهر اصفهان 70 ایستگاه فعال هستند که از این تعداد 29 ایستگاه ثابت 41 ایستگاه سیار هستند. ناوگان درب منازل نیز در مناطق 15 گانه به صورت منظم و مطابق با تقویم زمانبندی مندرج در وبسایت سازمان، به محلات مختلف مراجعه نموده و نسبت به دریافت پسماند خشک جمع آوری شده در منازل اقدام می کند. سامانه درب منازل نیز در قبال دریافت پسماند خشک از شهروندان برخی اقلام از جمله کیسه زباله به آن ها هدیه می دهد. در کارخانه پردازش پسماند نیز روزانه 1000 تن پسماند دریافت می شوند که حدود  2 درصد آن پسماندهای خشک جدا نشده توسط شهروندان است و در فرآیند پردازش شامل جداسازی در سرندها، جداسازی فلزات توسط مگنت و در نهایت جداسازی دستی، این بخش از پسماندها نیز جداسازی شده و برای ارسال به صنایع تبدیلی آماده سازی می شود.

مدیریت پسماند یکی از چالش های مدیریت شهری است و اگر درست برنامه ریزی نشود، مشکلات زیست محیطی و بهداشتی به وجود می آورد.

پسماندها در پنج بخش کلی شامل کشاورزی، صنعتی، ویژه، پزشکی و عادی دسته بندی می شود.

پسماندهای عادی نیز شامل دو دسته دور ریز خانه ها و ساختمانی است، شهرداری وظیفه مدیریت پسماندهای عادی را به عهده دارد.

65 درصد پسماندهای عادی مواد آلی است که در اصفهان به کود ورمی کمپوست تبدیل و پنج درصد نیز پسماندهای ویژه و غیر قابل بازیافت است و برای تولید انرژی به سایت شرق اصفهان منتقل می شود و بقیه نیز پسماندهای دیگر است.

روزانه حدود 660 تن پسماندهای اصفهان از مواد آلی است که به روش هوازی و طبق استانداردها به کود کمپوست تبدیل و برای کشاورزی استفاده می شود.