فرونشست‌ها میزان تخریب زلزله احتمالی در تهران را بیشتر می‌کنند / بی‌توجهی به رعایت شکاف انقطاع در بیشتر ساختمان‌ها
شنیده ها: ستاد مهندسی زلزله با بیان اینکه درحال حاضر ۱۹۴ سال از آخرین زلزله گذشته و ۳۵ سال در وقوع زلزله تاخیر افتاده است، گفت: فرونشست در تهران تخریب زلزله احتمالی را بیشتر می‌کند.
فریبرز ناطق‌الهی استاد مهندسی زلزله در گفت‌وگو با خبرنگار اجتماعی ایسکانیوز در پاسخ به این سوال که آیا وقوع زلزله‌های خفیف اطراف تهران می‌تواند، خطرناک باشد، گفت: در علم امروز زلزله و مهندسی زلزله در دنیا ۲ تئوری موجود است؛ تئوری اول می‌گوید که زلزله‌های خفیف یک پهنه هیچ ارتباطی به تخلیه انرژی در گسل منطقه ندارند و شاید پیش درآمدی برای زلزله بزرگ‌تر باشند. گروه دوم که بسیار اندک هستند، معتقدند که زلزله‌های خفیف منجر به تخلیه انرژی شده و شدت زلزله اصلی را کم می‌کند.
وی افزود: علم غالب امروز زلزله خفیف را پیش درآمدی برای یک زلزله بزرگ می‌داند. من با گروه اول هم‌نظر هستم و فکر می‌کنم که اگر لرزشی در اطراف پهنه دیدیم باید نگرانی‌هایمان نسبت به زلزله اصلی بیشتر شود. زیرا نشان می‌دهد که انرژی در حال تجمع در یک نقطه است.
ناطق‌الهی عنوان کرد: آخرین زلزله بزرگ تهران مربوط به سال ۱۸۳۰ میلادی بود و دوره بازگشت زلزله‌های بزرگ در این پهنه ۱۵۸ سال است که درحال حاضر ۱۹۴ سال از آخرین زلزله گذشته و ۳۵ سال در وقوع زلزله تاخیر افتاده است. این موضوع چیز خوبی نیست و ای کاش ۴۰ سال پیش این زلزله رخ می‌داد و حالا باید منتظر زلزله‌ای با تخریب بیشتر باشیم. یعنی اگر ۴۰ سال پیش زلزله‌ای رخ می‌داد، هفت ریشتر توان داشت اما امروز باید در انتظار زلزله‌ای به بزرگی ۷.۲ یا ۷.۳ ریشتر باشیم.
وی ادامه داد: مردم تصور می‌کنند که تفاوت چندانی بین ۷.۱ و ۷.۳ وجود ندارد، درحالی که هر دهم افزایش به معنای بیشتر شدن چند برابری قدرت زلزله است. افزایش شدت زلزله لگاریتمی است و اگر مثلا زلزله هفت ریشتری ۲۰ درصد تخریب داشته باشد، زمین لرزه ۷.۳ ریشتری ۸۰ درصد تخریب خواهد داشت. این اعداد نباید ذهن را به اشتباه بیاندازد. عمق زلزله هم اهمیت دارد؛ در زلزله‌هایی با عمق کمتر، شدت تخریب بیشتر است. ملاک در عمق، دوری و نزدیکی زلزله است.
استاد مدیریت بحران با اشاره به اهمیت وجود شکاف انقطاع در ساختمان‌ها، عنوان کرد: زلزله نیرویی جانبی است و منجر به تغییر شکل ساختمان می‌شود؛ با ایجاد درز انقطاع به ساختمان اجازه می‌دهیم تا در زمان زلزله، ساختمان تغییر شکل دهد و به ساختمان کناری ضربه نزند. امروزه در قوانین جدید ایجاد درز انقطاع رعایت می‌شود اما در ۹۹ رصد ساختمان‌ها پس از ساخت این درز را با نخاله ساختمانی پر می‌کنند. درحقیقت این اشتباه‌ترین کار است و باید نظارت وجود داشته باشد که این فضا حتما خالی بماند. آئین‌نامه، طراحی و ساخت درست پیش می‌رود اما افراد در مرحله آخر به دلیل ناآگاهی این درز را پر می‌کنند.
ناطق‌الهی درخصوص ارتباط فرونشست و زلزله توضیح داد: فرونشست زمانی رخ می‌دهد که آب‌زیرزمینی، نفت و معادن طبیعی از زیر زمین به بیرون کشیده می‌شوند. متاسفانه در ایران به دلیل کمبود آب و سو مدیریت در سال‌های طولانی آب‌های زیرزمینی را بدون هیچ اصولی خالی کردیم و این باعث شده که پهنه‌های ما دچار فرونشست شوند.
وی افزود: فرونشست بدترین اتفاقی است که در شهرها رخ می‌دهد چراکه زیر ساختمان‌ها را خالی می‌کند و فونداسیون‌ها دچار مشکل می‌شوند. البته در سال‌های اخیر اعداد مربوط به فرونشست بسیار بالاتر اعلام می‌شود که شاید هدفشان جلب توجه مردم و مسئولان باشد. درحقیقت فرونشست باعث افزایش تخریب زلزله می‌شود.
ناطق‌الهی با بیان اینکه زلزله باعث ایجاد فرونشست می‌شود اما فرونشست تا امروز در هیچ جای دنیا باعث زلزله نشده است، گفت: درواقع فرونشست باعث افزایش تبعات زلزله می‌شود. بیشترین فرونشست در مناطقی است که آب بیشتری برداشت شده است. در دشت قزوین، اطراف تهران، جنوب تهران، اصفهان، خراسان و شیراز شاهد فرونشست‌هایی هستیم که در شرایط بحرانی هستند. راه کنترل آن هم آبخیزداری و مدیریت برداشت آب است.
