شنیده ها

شنیده ها: یک استاد دانشگاه می‌گوید: «سازمان ملل متحد، بحران آب را سرانه کمتر از ۱۰۰۰ متر مکعب تعریف می‌کند. تخمین زده می‌شود که سرانه آب ایران به حدود ۱۰۰۰ متر مکعب به ازای هر نفر در سال کاهش یافته است. این رقم به طرز خطرناکی نزدیک به آستانه کمبود مطلق است.»

بحران آب در ایران وارد مرحله‌ای بحرانی و چندلایه شده است. از کاهش شدید منابع تجدیدپذیر تا فرونشست زمین و تهدید امنیت غذایی، نشانه‌های هشدارآمیز در سراسر کشور دیده می‌شود.

شنیده ها: این گزارش به دنبال بررسی این موضوع است که با ادامه روند کنونی، تهران و مناطق مرکزی فلات ایران در چه بازه زمانی ممکن است با شرایط بیابانی مواجه شوند و چه عواملی می‌توانند این روند را تسریع یا کند کنند؟

لایه نمک از کیلومتر‌ها دورتر برق می‌زند. لاشه پرنده‌ها و جانوران گویی مومیایی از قرن‌ها پیش زیر تابش مستقیم آفتاب هستند که تصویری غریب به وجود آورده است. هوا گرم و کشنده است. هیچ موجود زنده‌ای در دشت‌های مرکزی ایران زندگی نمی‌کند. تمام دشت‌های فلات مرکزی به دشت لوت و دشت کویر شباهت دارند. دشت‌هایی که در ۵۰ سال قبل گاهی حتی تالاب‌های فصلی را در خود می‌دید و در ماه‌هایی از سال پرندگان مهاجر آنجا رفت‌وآمد می‌کردند. اکنون زاینده‌رود، گاوخونی، مهارلو، بختگان، پریشان، حوض سلطان، دریاچه نمک و... کاملاً خشک شده‌اند. مناطق مرکزی ایران شبیه به صحرای آفریقا و عربستان است.

شنیده ها: بهره‌برداری بیش از حد از سفره‌های آب زیرزمینی، مدیریت ضعیف آب و زیرساخت‌های فروپاشیده، بحران آب و هوایی را به یک تهدید ساختاری با اثرات اجتماعی، اقتصادی و ژئوپولیتیکی تبدیل کرده که در حال حاضر می‌تواند به مهاجرت داخلی، اعتراضات شهری، تنش‌های منطقه‌ای و از دست دادن نفوذ بین‌المللی منجر شود.

در حالی که تهران با قطعی آب تا ۴۸ ساعت و ایران با دمای بیش از ۵۰ درجه سانتیگراد در جنوب کشور مواجه است، کشور با ۸۰ درصد مخازن آب عملا خالی وارد پنجمین سال متوالی خشکسالی خود می‌شود. مقام‌های دولتی ایران هشدار می‌دهند که پایتخت ممکن است ظرف چند هفته با کمبود آب مواجه شود.

شنیده ها: یک پژوهشگر حوزه آب درباره تشدید ناترازی آب در نیم قرن گذشته اظهار کرد: از ۶۰ سال پیش، به ویژه بعد از نیمه دوم انقلاب، به دلیل حفر چاه‌های متعدد، متوجه می‌شویم که تراز منابع آب‌های کشور، و به ویژه آب‌های زیرزمینی، تحت‌الشعاع حفاری‌های بی‌رویه قرار گرفته است.

چندسالی است که دیگر ناترازی برای توضیح وضعیت انرژی کشور در حوزه برق و گاز گویا نیست و کارشناسان صحبت از بحران برقی و گازی می‌کنند. در این حین که کشور دچار بحران انرژی است، ذخایر سد‌های کشور نیز بسیار کاهش پیدا کرده است و بارندگی‌ها نیز به مراتب کمتر شده و بسیاری هشدار بروز یک بحران آبی را در کشور می‌دهند؛ بنابراین سوال می‌شود که آیا در چندسال آینده آب هم به وضعیت گاز و برق مبتلا می‌شود؟

شنیده ها: برخی گزارش‌ها حاکی است، در ایران هر سال یک میلیون هکتار بیابان ایجاد می‌شود و منابع سالانه هم تنها کفاف مدیریت ۳۰۰ هزار هکتار از عرصه کشور را می‌دهد.

به گفته «عباسعلی نوبخت» رئیس‌ سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور، در ایران هر سال یک میلیون هکتار بیابان ایجاد می‌شود. از دید وی محدودیت اعتباری و منابع سالانه هم باعث شده هر سال بتوان تنها ۳۰۰ هزار هکتار از عرصه کشور را مدیریت کرد چرا که میزان تولید بیابان در کشور کمی بیش از ۳ برابر فعالیت‌های ما برای مقابله با بیابان زایی است.

شنیده ها: بحران آب دیگر در هیچ‌جای جهان حرف تازه نیست. در ایران سرچشمه‌ها می‌خشکد و در اروپا رود‌های راین و دانوب به کف می‌رسند و کلیسا‌های قدیمی و کشتی‌های جنگی هیتلر سر از زیر آب درمی‌آورند! گویی خشکسالی می‌خواهد پیامی که بوی عقیده و جنگ دارد، به جهان مخابره کند!

در ایران کار طاقت‌فرسای مدیریت آب در شهرکرد و همدان که دو بام ایران هستند، سرانجام هر دو شهر را تا حد زیادی از بحران خارج کرد. اکنون باید به آینده بیندیشیم و مسئله آب را جدی بگیریم. آبخیزداری، کشاورزی‌نوین، مصرف‌بهینه در آب شرب و آب‌شیرین‌سازی از دریا، چهار سرفصل توصیه‌های کارشناسان به مدیران کشور است. توصیه‌های دیگری هم هست. باید سرچشمه را نجات داد. اینجا جای ترک‌فعل نیست.

شنیده ها: تنش آبی از جنوب و مرکز کشور به سمت استان‌های شمالی در حال حرکت است. در شرایطی که چندی پیش مسئولان آب منطقه‌ای اعلام کردند که ذخیره آب در پشت سدهای کشور حدود 45 درصد است، حال چندین استان با تنش آبی روبه‌رو شده‌اند.

سال گذشته بود که اعتراضات مردم اصفهان به‌دلیل کمبود آب، باعث بروز تشنج شد و امسال نیز در استان چهارمحال بختیاری و شهرکرد که سرمنشاء رودخانه‌های پرآب و به‌نوعی به پایتخت آبی کشور شهرت دارد، قطعی آب باعث بروز اعتراضات شد.