انسداد تنگه هرمز و اما بعد...
شنیده ها: مدیرمسئول روزنامه کیهان در یادداشت خود، در واکنش به تحریم‌های جدید اروپا، بار دیگر پیشنهاد بستن تنگه هرمز را مطرح کرد. این طرح را در گفتگو با دو کارشناس نظامی و اقتصادی بررسی کردیم.
مدیرمسئول روزنامه کیهان در یادداشت خود، پیشنهاد انسداد تنگه هرمز در تلافی تحریم سه ایرلاین ایران‌ایر، ماهان و سا‌ها را مطرح کرد. حسین شریعتمداری پیش از این نیز در چند نوبت، بستن تنگه هرمز به عنوان نقطه اتصال خلیج فارس و دریای عمان را مطرح کرد.
مدیر کیهان در یادداشتی با تیتر «شتر ما و سگ اروپا» نوشت: «در ضرب‌المثل آمده است «بعضی‌ها آن‌قدر بی‌دست و پا هستند که اگر سوار شتر هم بشوند، باز هم سگ پاچه‌شان را گاز می‌گیرد»! ... با تاکید بر این واقعیت بدیهی که در مثل مناقشه نیست باید گفت برای ایران اسلامی با اقتدار مثال‌زدنی و کم‌نظیری که از آن برخوردار است، شایسته نیست و به اصطلاح خیلی افت دارد که سران بی‌هویت کشور‌های اروپایی و هم پیمان اسرائیل وحشی و جنایتکار دست به تحریم هوایی کشورمان بزنند و از این سوی با هیچ واکنش پشیمان‌کننده‌ای رو‌به‌رو نشوند. آن هم در حالی که ده‌ها اهرم قدرتمند برای تنبیه سران بی‌اختیار و بُزدل اروپا در اختیار داریم! نباید و مبادا مصداق کسی باشیم که بر شتری بلندقامت سوار است ولی باز هم یک سگ کوتاه‌قد توان گاز گرفتن پاچه او را داشته باشد؟!
تنگه هرمز، دومین تنگه پرترافیک دنیاست که روزانه نزدیک به ۱۸ میلیون بشکه نفت که معادل ۴۲ درصد نفت خام حمل‌شده جهان توسط نفتکش‌هاست، از آن عبور می‌کند.
جمهوری اسلامی ایران با استناد به کنوانسیون‌های ۱۹۵۸ ژنو و ۱۹۸۲ جامائیکا که موضوع آن «نظام حقوقی آبراه‌های بین‌المللی و حق عبور کشتی‌هاست» حق دارد و می‌تواند در صورتی که منافع ملی خود را در مخاطره ببیند، تنگه هرمز را به روی کشتی‌های نفتکش و حتی کشتی‌های حامل کالای تجاری و تسلیحاتی کشور‌های متخاصم (در اینجا کشور‌های عضو اتحادیه اروپا) ببندد و دلیلی ندارد که این کشور‌ها از تنگه‌ای که در آب‌های سرزمینی کشورمان قرار دارد اجازه عبور داشته باشند.» امکان‌پذیری اجرای این تهدید و چالش‌های پیش روی آن از لحاظ نظامی و اقتصادی را در گفتگو با سردار منصور حقیقت‌پور معاون پیشین نیروی قدس و آرش نجفی رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی ایران تحلیل و بررسی کردیم.
به خاطر تحریم ایرلاین‌ها که تنگه را نمی‌بندیم
منصور حقیقت‌پور، معاون پیشین نیروی قدس و عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس نهم در پاسخ به این سوال که آیا بستن تنگه هرمز یک تهدید عملی است یا نه، اظهار داشت: «این کار عملی است ولی معلوم نیست جمهوری اسلامی الان اراده این را داشته باشد. چنین چیزی اعلام نشده است. اگر اراده وجود داشته باشد، حتما این کار عملی است.»
نماینده پیشین مجلس درباره واکنش‌های احتمالی به این اقدام، افزود: «چنین اقدامی اگر صورت بگیرد، می‌تواند بر موضوع حمل و نقل انرژی در دنیا و بالا رفتن قیمت نفت تاثیر بگذارد. اگر در شرایط خاصی بخواهند جمهوری اسلامی را محدود کنند که نتواند نفت و حامل‌های انرژی خود را بفروشد و از منطقه خارج کند، خیلی‌های دیگر هم نباید این امکان را داشته باشند. فکر نمی‌کنم جمهوری اسلامی در حال حاضر بخواهد این کار را انجام بدهد.» این فرمانده پیشین سپاه، از پاسخ به سوالی مبنی بر روش انجام این کار خودداری کرد.
حقیقت‌پور در واکنش به این نکته که پیشنهاد بستن تنگه هرمز از سوی مدیر روزنامه کیهان در واکنش به تحریم‌های اخیر اروپا مطرح شده، اظهار داشت: آقای شریعتمداری معمولا تند صحبت می‌کند. اشتباهی از سوی اروپایی‌ها رخ داده که باید آن را جبران کنند. قبلا هم با بهانه‌هایی مشابه، ماهان را تحریم کرده بودند. ولی به خاطر چنین چیزی که ما نمی‌رویم تنگه هرمز را ببندیم و برای دنیا مشکل ایجاد کنیم. مقامات ما پخته‌تر از این صحبت‌ها هستند.
در شرایط عادی، سقف اقدام‌مان افزایش بازرسی است
آرش نجفی، رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی ایران درباره مطرح شدن دوباره طرح انسداد تنگه هرمز، به خبرنگار فرارو گفت: «بخشی از آب‌های تنگه هرمز از آب‌های سرزمینی ایران می‌گذرد، اما میان سواحل ما و بخش جنوبی تنگه (عمان)، آب‌های بین‌المللی است که اجازه تردد به کشتی‌ها را می‌دهد. علاوه بر این، امارات از پشت جزیره هرمز به دنبال زدن یک کانال بسیار موثر درون خاک خودش است که نیازی به عبور از هرمز نباشد. کشتی‌ها می‌آیند و بار از طریق خط آهن منتقل می‌شود و به اقیانوس هند می‌رسد. این کانال، زمان حمل و نقل کالا را از ۱۵ تا ۲۰ روز به نهایتاً یک هفته کاهش می‌دهد. این خودش یک مزیت برای آنهاست.»
وی افزود: «نهایتاً اگر اقدامی بخواهیم در فرآیند حمل‌ونقل از تنگه هرمز بکنیم، این است که میزان بازرسی کشتی‌های تجاری را بالا ببریم یا چند روز توقیف و معطل‌شان کنیم. این در حالت عادی و به نظرم سقفِ توانایی جاری است. در شرایط غیرعادی و بحرانی، همه می‌توانند دست به کار‌های مختلف بزنند. اگر بخواهیم به شریان‌های حیاتی دیگران آسیب بزنیم، ما شریان‌هایی داریم که طرف مقابل آنها را هدف بگیرد. اما مساله این است که تا کجا می‌خواهیم پیش برویم؟ تا کی قرار است ما بزنیم و آنها بزنند؟ بالاخره دعوای ما دعوای موثری نیست، دعوای فرسایشی است. امتیازات، جایگاه و منابع از دست می‌دهیم، از چرخه پیشرفت جهانی هم عقب می‌افتیم. این روند فرسایشی به ضرر ایران است. یک جا بالاخره باید تصمیم بگیریم که تا کجا می‌خواهیم این روند را ادامه بدهیم. این وضعیت ایران در شرایطی است که جهان دارد لوکومتیو خودش را با سرعت مطمئنه می‌راند و توسعه پیدا می‌کند، ما هم در جا می‌زنیم. ما یک اقتصاد پویا و موفق نداریم.»
نجفی خاطرنشان کرد: «چین در خلیج فارس منافع زیادی دارد. ما هم در اقتصاد کلان آن کشور سهم جدی نداریم. همان‌طور که در اقتصاد و گردش مالی جهان سهم بسیار کوچکی پیدا کردیم. بازیگر جدی در عرصه‌های اقتصاد کلان نیستیم. وقتی سهم اندکی از اقتصاد چین داریم، به اندازه همان سهم به ما اهمیت می‌دهند و نه بیشتر. ما پیش از این شاهد بودیم که چین در خلیج فارس و درباره مساله جزایر سه‌گانه علیه منافع ایران موضع گرفت. فرضاً در این شرایط، بخواهیم ناامنی یا عدم توازن قدرت در تنگه هرمز را رقم بزنیم. قاعدتاً چین به کمک امارات می‌آید و خیلی سریع کانال بین اقیانوس هند و خلیج فارس از طریق خاک امارات را اجرایی می‌کند. آنچه می‌توانم بگویم این است که باید از حرکت‌های هیجانی دست برداریم. به آینده ایران فکر کنیم و ناخودآگاه توانایی و منابع‌مان را تحلیل نبریم که اگر خواستیم روی پای خودمان بایستیم، توانی نداشته باشیم.»
