شنیده ها

اولین سوالی که پیش می‌آید این است که آیا آیین‌نامه‌های حوزه ساخت و ساز به درستی تدوین شده‌اند؟  فریبرز ناطق‌الهی استاد پژوهشگاه بین‌المللی زلزله در این باره به ایسکانیوز گفت: آیین‌نامه زلزله ایران که برای کل کشور نوشته شده، آیین‌نامه محکمی است. در این آیین‌نامه‌ها ترازی در نظر گرفته شده که ساختمان در زمان زلزله قوی دچار فروریزش نشود؛ ممکن است ساختمان ترک بخورد یا دچار اشکال شود اما هدف این است که جلوی ریزش را بگیریم که جان انسان‌ها به خطر نیفتد. آیین‌نامه بروز شده و اطلاعات روز دنیا را بررسی کرده و ویرایش‌های بعدی را به جامعه انتقال می‌دهیم.

کارفرماها آیین نامه را دور می‌زنند

ناطق‌الهی معتقد است که ایراد اصلی در حوزه اجرا است و به دلیل اختلاف قیمت سه تا پنج درصدی که با رعایت آیین‌نامه اتفاق می‌افتد، کارفرماها آیین‌نامه را دور می‌زنند. ناطق‌الهی با اشاره به تخلفاتی که در حوزه ساخت و ساز صورت می‌گیرد، عنوان کرد: چون پرداخت کننده هزینه‌ها کارفرماها هستند، برخی مهندسان به دلیل مشکلات مالی تن به این کم کاری می‌دهند. روی کاغذ همه چیز درست است اما زمانی که به باطن آن دقت می‌کنی، متوجه مشکلات سازه‌ای متعدد می‌شوی.

وی درخصوص نقش شرکت‌های دلال توضیح داد: مصالح گران شده و هزینه‌ها بالا رفته است و شرکت‌هایی روی کار آمده‌اند که ادعای بهینه‌سازی دارند. این شرکت‌ها با کلک‌های کامپیوتری کاری می‌کنند که مثلا اگر ساختمانی در واقعیت به ۷۰ کیلو آهن نیاز داشته باشد، روی کاغذ با ۵۰ کیلو به استاندارد برسد و بتوان آن را ساخت. در حقیقت باطن این طراحی‌ها بازی کردن با اعداد و کم کاری است و چون مهر نظام مهندسی پای این طراحی‌ها می‌خورد، ساختمان با همان طراحی اشتباه ساخته می‌شود.

استاد مهندسی سازه بیان کرد:  کارفرماها بساز و بفروش هستند و کاهش هزینه در خرید مصالح برایشان جذاب است و برخی مهندسان بی‌تجربه هم راغب هستند که درآمد داشته باشندهمین موارد باعث می‌شود که تن به کم‌کاری بدهند.

مهندسانی که امضافروشی می‌کنند

کم گذاشتن در استفاده از مصالح یا به کار بردن مصالحی که کیفیت مناسب ندارند هم مشکل دیگری است که در حوزه ساخت و ساز ایجاد شده و به ناایمن شدن ساختمان نوساز ختم می‌شود. ناطق‌الهی در این باره توضیح داد: به دلیل گرانی هزینه‌ها پیمان‌کاران یا از مصالح نامرغوب استفاده می‌کنند یا از حجم و میزان کم می‌کنند؛ مثلا اگر ۱۲ میلگرد نیاز دارند، ۱۰ میلگرد استفاده می‌کنند. گاهی هم از بتن غیراستاندارد یا آرماتورهای نامرغوب استفاده می‌کنند. نظارتی هم وجود ندارد و مهندسی هم که برگه خود را فروخته حتی یک بار هم پای کار نمی‌رود و شرکت دلال کار را جمع می‌کند.

استاد پژوهشگاه بین‌المللی زلزله گفت: نظام مهندسی اصلا کار خود را درست انجام نمی‌دهد و شهرداری هم به موضوع توجه ندارد و اگر مهر و امضای یک مهندس پای کار باشد، شهرداری به همان اکتفا می‌کند. بیشترین کنترل شهرداری در حوزه معماری است و توجهی به سازه ندارد.

موضوع به همین جا ختم نمی‌شود و آنچه در حوزه تخلفات ساخت وساز پررنگ‌تر است، حضور صوری مهندس ناظر و مجری است. به این روش که مهندس مجری به جای اینکه پای کار باشد و برمبنای تخصصی که دارد، ساختمان را براساس آیین‌نامه بسازد، کار به سرمایه‌گذار می‌سپارد و امضا فروشی می‌کند. محمدرضا شکرزاده دکتری تخصصی سازه در گفت‌وگو با خبرنگار اجتماعی ایسکانیوز با اشاره به این موضوع گفت: هر کسی می‌تواند وارد حوزه ساخت و ساز شده و هر طور که دوست دارد، فعالیت کند. نظام مهندسی باید نظارت جدی داشته باشد. امروزه مهندس ناظر، محاسب و مجری داریم اما حضورشان در ساخت‌وسازها صوری است.

وی افزود: مثلا اگر هزینه ساخت یک ساختمان هزار متری چهار طبقه در تهران حدود ۱۵ میلیارد تومان باشد، طبق قانون مهندس مجری برای یک سال میانگین ۱۰ درصد از هزینه ساخت را می‌گیرد. مهندسی که پروانه داشته و مجرب باشد، می‌تواند این ساختمان را باکیفیت خوب بسازد اما پیمانکار مثلا ۵۰ میلیون پرداخت کرده و مجوز مهندس را از او می‌خرد. چون نظام مهندسی و شهرداری سازنده را مجبور نمی‌کنند که یک مهندس مجری واقعی داشته باشد، سازنده‌ها این کار را انجام می‌دهند.

به گزارش ایسکانیوز، جولان بساز و بفروش‌هایی که تخصص کافی ندارند، منجر به ساخت ساختمان‌هایی می‌شود که در ظاهر ایمن هستند اما تخلفات ریز و درشتی در مراحل ساخت آن‌ها انجام شده است. سوال اینجاست که چرا با وجود پشت سر گذاشتن فجایعی مانند متروپل آبادان همچنان نظام مهندسی و شهرداری به اندازه کافی نظارت نمی‌کنند؟ چرا به هر غیرمتخصصی به صرف داشتن پول و سرمایه اجازه ورود به امر ساخت و ساز داده می‌شود؟ شاید لازم باشد که اصلاح قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان که پس از ۳۰ سال آذر سال گذشته تصویب شد، به مرحله اجرا برسد و دست دلالان از این حوزه کوتاه شود.