شنیده ها

محمدرضا محبوب فر: مراسم اربعین هر سال مصادف با روز 20 ام ماه صفر برگزار می ‌شود و هر سال صدها هزار شیعه ایرانی برای شرکت در این مراسم مذهبی به عراق اعزام می شوند.

امسال اما برحسب شرایط خاص منطقه خاورمیانه و تحولات اساسی که درخصوص پرونده هسته ای جمهوری اسلامی از سوی کشورهای ذی نفع در پیش است، با اعلام آماده باش 1400 تیم پلیس راه و استقرار 10 قرارگاه مرزی سازمان امداد و نجات در مبادی ورودی و خروجی به سمت عراق و اعلام آمادگی کامل وزارت بهداشت و درمان برای کنگره بزرگ اربعین و ارائه خدمت سه هزار و ۸۱۶ نیروی بهداشتی درمانی به زائران اربعین حسینی، اخباری دال بر پیش بینی 5 میلیون زائر اربعین منتشر گردید.

در ابتدای کارناوال عظیم اربعین، این مراسم به دنبال بحران سیاسی در عراق و اعتراضات گسترده در این کشور، تحت الشعاع قرار گرفت و پروازها موقتاً لغو و مرزهای ورودی به شهرهای زیارتی عراق بسته شد. در شرایطی که برآوردها این بود که زوار ایرانی اربعین متضرر اقدامات آشوبگران در عراق خواهند شد و لاجرم مراسم امسال درپی بحران سیاسی این کشور در کل لغو خواهد شد، با صدور چندین اطلاعیه از سوی مراجع تقلید و سپس مقتدی صدر، روحانی پرنفوذ در عراق، بحران سیاسی در این کشور فروکش کرد و بار دیگر پس از عقب نشینی معترضان، مرزها در عراق بازگشایی و تردد سفرهای هوایی و زمینی جهت حضور در مراسم اربعین از سر گرفته شد. در این هنگام بود که ارائه انبوه امکانات دولتی برای راهپیمایی اربعین و برنامه‌ های گسترده حاکمیت برای این مراسم در صدر خبرها قرار گرفت.

سیاست گذاری درباره حضور پنج میلیونی زائران در عراق در حالی از سوی مقامات ایرانی در دستور کار قرار گرفت که مقامات سیاسی عراق بارها نسبت به پذیرش ظرفیت چندین صد هزار نفری زوار ایرانی در راهپیمایی اربعین قول مساعد داده بودند و شرط حضور زائران در شهرهای مذهبی را ورود از طریق پروازهای هوایی طبق پروتکل های امنیتی و سلامت هر دو کشور عنوان کرده بودند. متأسفانه اما مشاهده گردید که دولت ایران بی اعتنا به سیاست های دولت عراق و توان و ظرفیت امنیتی و بهداشتی در این کشور، فشارهای سیاسی و اقتصادی بر سر بازگشایی مرزهای خروجی از سمت دو کشور را افزایش داد و علاقه مندان به این سفر زیارتی را تشویق به حضور زمینی در مرزهای چندین گانه دو کشور کرد تا سیاست حضور چندین میلیونی زایران در مراسم اربعین تحقق یابد. در این راستا تقریباً تمامی امکانات اقتصادی و معیشتی و ترانزیتی و رفاهی ایران صرف جابجایی میلیونی مسافرین اربعین گردید. سپس با عنایت به حجم گسترده سفرهای زمینی به شهرهای مذهبی عراق، دولت عراق به سبب از کنترل خارج شدن جمعیت گسیل شده به این کشور و بروز حوادث پرشمار امنیتی که می رفت سلامت و جان زوار ایرانی را تهدید کند دستور به بسته شدن مرزها را صادر کرده است. مراتب امنیتی و تهدید جان ایرانیان از سوی مقامات عراقی به جمهوری اسلامی هشدار داده شد و از روز گذشته پس از اینکه عراق به اتوبوس ‌های ایرانی اجازه ورود نداد، عدم صدور گذرنامه‌ اربعین تا اطلاع ثانوی در پی بسته ‌شدن مرزها در دستور کار قرار گرفته است. اعلام شده است که زائر جدیدی به سمت مرزهای دو کشور حرکت نکند چراکه تمامی پارکینگ های پایانه های مرزی پر شده است و امکان اسکان و اقامت و تردد جمعیت اعزام شده وجود نخواهد داشت. مراسم اربعین به نظر می رسد در راستای سیاست حضور میلیونی جمعیت در این مراسم، ناتمام گذاشته شده باشد چراکه مقرر شده است زائر جدیدی به پایانه های مرزی اضافه نشود و به هیچ عنوان هیچ زائری به سمت مرز حرکت نکند. همچنین به اتوبوس ها ابلاغ شده است از حرکت خودشان از مبدا شهرها به سمت مرزها خودداری کنند. در مورد کسانی که در سامانه سماح نیز ثبت نام و مبلغ بیمه را پرداخت کردند تصمیم گیری خواهیم شد تا ضرر و زیان مالی به زائران وارد نشود و هزینه های پرداخت شده عودت گردد. چون حجم زائرین همچنان حجم بالایی است و در آن سوی مرزها عراقی ها خودرویی برای انتقال زائران ندارند و علی رغم انتقال 90 درصدی اتوبوس های بین شهری در ایران به مرزها جبران این کمبود را نمی کند از زوار ایرانی حاضر در عراق خواسته شده که هرچه زودتر سفر زیارتی خود را پایان دهند و از طرفی امکان انتقال زائرین جدید نیز متوقف گردیده است.

وضعیت نابسامان فعلی از ابتدا در مراسم راهپیمایی اربعین قابل پیش بینی بود. ظرفیت پذیرش زوار ایرانی بارها از سوی دولت عراق به مقامات ایرانی یادآوری شده بود و اعلام گردید که حضور زائرین ترجیحاً باید به صورت هوایی با رعایت اصول بهداشتی کرونا و سایر بیماری های عفونی گرمسیری تعریف گردد. اما آشفتگی و هرج و مرج در وضعیت بهداشتی و سلامت زوار ایرانی در طی تردد زمینی در مرزهای دو کشور به قدری مشهود بوده است که مرزهای عراق به دلیل آنچه نگرانی از امنیت و سلامت زائران اربعین اعلام شده، بسته شده است. وضعیت زائران اربعین در مرزها پس از بسته شدن مرزها رو به وخامت گذاشته شده است و ترافیک سنگین خودروهای شخصی و اتوبوس حمل زوار و بسته شدن جاده ها از شب گذشته  باعث شده است در خاک عراق امکاناتی برای انتقال زائرین وجود نداشته باشد. حتی کسی نیست آب دست زائران بدهد و سرگردانی مسافران اربعین باعث بروز مشکلات عدیده ای شده است. وضعیت کنونی حاصل تبلیغات گسترده جمهوری اسلامی مبنی بر آماده‌ بودن امکانات برای مراسم پیاده‌روی اربعین بوده است و در حالی روز گذشته اعلام شد تمام مرز‌های منتهی به معابر خروجی ایرانیان به عراق به ‌دلیل ناکافی بودن امکانات، کثرت جمعیت و هوای گرم تا اطلاع بعدی بسته شده است، که استمرار وضعیت فعلی قطعاً مخاطرات جدی برای امنیت سلامت زائران در پی دارد. مرکز مدیریت بیماری‌ های واگیر وزارت بهداشت، به منظور مراقبت از بیماری ‌های واگیر و همچنین در راستای اهداف مراقبت بهداشتی بین‌المللی و وضعیت موجود بروز پاندمی کرونا و اعلام وضعیت اضطراری در خصوص آبله میمونی در سطح جهان و با در نظر گرفتن بیماری‌ های واگیر شایع و بومی در منطقه و در کشورهای همسایه شامل سل، مالاریا، تیفوئید مقاوم به درمان، اسهال حاد آبکی و خونی از جمله وبا، تب کریمه کنگو، تب دانگ و چیکن گونیا دستورالعمل مراقبت بیماری ‌های واگیر در طی مراسم اربعین سال ۱۴۰۱ را منتشر کرده است. این در صورتی است که گرمازدگی ده ها هزار زائر اربعین در مرزها اتفاق افتاده است و تهران بدون اعتنا به هشدارهای قبلی عراق در خصوص حجم انبوه زائرین، عراق را مقصر وضعیت سلامت ایرانیان معرفی کرده است. واژگونی صدها مینی بوس و اتوبوس حامل زائران اربعین در محورهای مواصلاتی به عراق افتاده است و تاکنون دست کم هزار زائر مصدوم و ده ها نفر جان خود را از دست داده اند. وضعیت بهداشت در راهپیمایی اربعین و در موکب های بر پا شده در دو سوی مرز ایران و عراق نگران کننده است. وضعیت بهداشت در پذیرایی از افراد نشان می دهد که باقیمانده چای نیمه ‌خورده زائران به قوری اصلی بازگردانده می ‌شود و ظروف استفاده شده نیز بدون شسته شدن، دوباره مورد استفاده قرار می‌ گیرند. ناظران مستقل سلامت بر این باور هستند که باید در انتظار موج بعدی کرونا و بیماری های عفونی دیگر ناشی از چنین شرایطی بود. همزمان با سفر میلیون ‌ها ایرانی به عراق برای شرکت در مراسم مذهبی اربعین، بی ‌توجهی به اصول بهداشتی در کاروان ‌های اعزامی به اینجا ختم نمی شود و چند روز پیش هم گروهی از زائران ایرانی بدون انجام واکسیناسیون اجازه عبور از مرزها را دریافت کرده ‌اند. علاوه بر بروز مسائل عدیده بهداشتی، ازدحام میلیونی ایرانیان در مرزها حتی تروریست ها را نیز وسوسه کرده است تا دست به عملیات خرابکارانه علیه زوار ایرانی بزنند. چندین عملیات تروریستی از سوی دو دولت عراق و ایران خنثی شده است و گسیل ادوات سنگین نظامی به غرب کشور برای حفاظت از زائرین ادامه دارد.

در پایان اعلام می گردد که خودکرده را تدبیر نیست؛ عراق پیش از این نسبت به بروز شرایط حادث شده فعلی هشدار داده بود، اما معلوم نیست که چرا مشوق های حکومتی از وعده توزیع ده ‌ها میلیون بطری آب و استقرار صدها موکب و اینترنت رایگان، سهمیه ۱۰۰ دلار به ازای هر زائر و وام تا پنج میلیون در این اوضاع و احوال آشفته اقتصادی در نظر گرفته شد تا نهایت، کار به اینجا بکشد که مراسم در نیمه راه ناتمام گذاشته شود؟! ظرفیت پذیرش زائرین اربعین در کشور عراق و مرزهای دو کشور محدود بوده است و جمهوری اسلامی که در تأمین و تهیه موادغذایی در داخل کشور با مشکل روبرو است و هر روز به فکر سهمیه بندی یک نوع ماده غذایی است،‌ صدها هزار تن مواد غذایی را از ایران به مقصد عراق برای زائران می‌فرستند تا این چنین به هدر رود. دستوراتی از سوی رئیس جمهور برای رفع مشکلات موجود در مسیر پیاده ‌روی زائرین صادر شده است، اما با این وجود، هیچگونه خدمات خودرویی، آب و سرویس بهداشتی پس از عبور از مرزها در کشور عراق ارائه نمی ‌شود. توصیه های خبرنگاران حاضر در مراسم اربعین این است که «شما رو به خدا دیگه نیایید! جمعیتی که حتی جای خواب نداره، کمبود آب باعث کمبود که هیچ، باعث بحران سرویس بهداشتی شده؛ خاک، گرما و جمعیت گرمازده و سرگردان» وضعیت فعلی به نحوی است که هر گونه اهمال درخصوص بازگشت زائرین به شهرهای خود می تواند آثار دومینویی امنیتی و بهداشتی به بار آورد. ضمن اینکه همین مسافران موجود این پتانسیل بالفعل را خواهن داشت که پس از بازگشت به کشور و شهرهای خود، به دلیل نبود بهداشت کافی و عدم رعایت آن، به بیماری ‌های مختلفی مبتلا شده و انواع بیماری ‌ها  را وارد کشور کنند، آن هم در شرایطی که قیمت دارو و درمان در ایران بسیار گران است و سر به فلک می کشد.